Bu yazımızda günümüzde yükselmemekte olan alanlardan birisi olan spor hukukunda tahkim ele alınacaktır.
GİRİŞ
Son zamanlarda bireysellikten ve yalnızca müsabakalardan farklı olarak gerek medyatik gerek finansal anlamda koca bir sektör haline gelen spor, buna bağlı olarak spor hukukunda da gelişmeler yaşanmıştır.
Spor hukuku sportif faaliyetlerin, organizasyonların, sporcuların, ulusal ve uluslararası federasyonların işlemlerinin eşit ve adil olmasını sağlamayı hedef tutan hukuk dalıdır.
Spor hukukunda hem ulusal hem de uluslararası alanda etki göstermektedir. Hem kamu hukuku hem de özel hukuk kurallarını içinde barındıran karma ve dinamik bir yapıya sahiptir.
Spor hukuku kapsamda ortaya çıkan uyuşmazlıklar da orantılı olarak artmış ve kısa süre içerisinde çözümlenmesini gereksinimini de beraberinde getirmiştir.
Spor hukukunda meydana gelen uyuşmazlıklar, devletlerin yargı mercilerince uyuşmazlığın giderilebileceği gibi tahkim aracılığıyla da çözümlenebilmektedir. Tahkim, sağladığı faydalarla Spor Hukuku’nda hem Türkiye’de hem de uluslararası alanda en çok başvurulan uyuşmazlık çözüm yolu hâline gelmiştir.
Bu bağlamda tahkim kurumu uyuşmazlıkların çözümü kapsamında oldukça önemli bir rol almaktadır. Adli yargıya başvurulması halinde söz konusu uyuşmazlığın çözümü mahkemelerin yoğunlukları ve prosedürler gereği uzayacak ve bundan kaynaklı olarak hak kayıplarına sebep olabilecektir.
Tahkimde ise adli yargılamaya göre daha kısa sürede uyuşmazlıkların çözümlenmesine yönelik bir yol izlenmektedir.
Aynı zamanda yerel mahkemelerin verdiği tutarsız kararlar da gelişmek de olan bu hukuk dalı olmasından kaynaklı hukuk birliği de oluşamamaktadır. Bu sorun Spor Tahkim Mahkemesi’nin (CAS) kurulmasıyla spor hukuku süjelerinin devletlerin yargı erkleri ile muhatap olmaktan büyük ölçüde korur hale gelmiştir.
Türkiye’de spor hukuku kapsamında oldukça önemli rol oynayan Türkiye Futbol Federasyonu Tahkim Kurulu, bu kapsamda ortaya çıkan uyuşmazlıkların çözümü için başvurulan hayati bir kurumdur.
SPOR HUKUKU NEDİR?
Sporcular, kulüpler, federasyonlar, spora ilişkin faaliyetler gibi hukuk süjeleri arasında çıkabilecek uyuşmazlıkları kendine özgü̈ nitelikte ve kurallarla çözüme kavuşturan, spor alanındaki hukuki gelişmeleri ve düzenlemeleri sistemli bir biçimde irdeleyen bir hukuk disiplinidir.
TAHKİM NEDİR?
Tahkim; taraflarının, aralarında yaptıkları bir anlaşma ile uyuşmazlık hakkında karar verme yetkisinin devlet mahkemeleri yerine uzman kişilere vererek, uyuşmazlığın hızlı bir şekilde çözülmesine olanak veren uyuşmazlık çözüm yöntemidir
Mahkeme dışı bir uyuşmazlık çözüm yoludur. Teknik anlamda yargılamayı ifade eder. Kararları kesin hüküm etkisi gösterir.
Tahkimi görenler hakem mahkemesi veya heyeti olarak nitelendirilir. Dolayısıyla hakem heyetleri de birer yargı merciileridir.
Tahkimde hakim değil, hakem vardır. Taraflar arasındaki uyuşmazlığı kendi bilgi ve düşünceleriyle çözüp karara bağlarlar ve kesin hüküm gibi bağlayıcıdır kararları.
Ad Hoc Tahkim, tarafların kendilerinin belirlemiş olduğu yahut önceden belirlenmiş kurallar çerçevesinde bir kurumun dahil olmadığı bir tahkim türüdür. Kelime kökeni olarak amaca özel anlamına gelmektedir.
SPOR HUKUKUNDA TAHKİM NEDİR?
Sporda yaşanan gelişmeler, sporda meydana gelen profesyonelleşmeler sonucu spor disiplinin yanında parasal konuların da zamanla işin içine girerek kocaman bir sektör haline gelmesi hukuki sorunları da beraberinde getirmiştir.
Tahkim yolu, esnek, spor hukukunun ihtiyaçlarına uygun, hızlı ve düşük maliyetle çözülmesini amaç tutar.
Hukuki sorunların çözümü için de spor kulüplerinin ve federasyonların bünyesinde yönetim kurullarının yanında bağımsız görev yapan ceza kurulları, disiplin kurulları oluşturulmuş̧, bu kurulların kararlarına karşı itiraz mercii olarak da tahkim kurulu meydana gelmiştir.
Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) tarafından kurulan Spor Tahkim Mahkemesi (CAS), uluslararası alanda tahkim görevini üstlenen en önemli kuruluştur.
Spor Tahkim Mahkemesi (CAS), dünya çapındaki spor camiasına, diğer şeylerin yanı sıra hızlı, uygun maliyetli ve güvenilir olması gereken tek bir uyuşmazlık çözüm mekanizması sağlamak için oluşturulmuştur.
SPOR TAHKİM MAHKEMESİ (CAS)
Spor hukuku tüm süjeleri arasındaki uyuşmazlıkların uzman kişilerce daha hızlı ve şeffaf bir şekilde çözümlenmesini amaç tutmaktadır.
Bu bağlamda ulusal bir federasyon ile o federasyona bağlı bir sporcu arasında çıkabilecek bir uyuşmazlık da bu kapsamdadır. Mutlaka yabancılık unsuru taşımasına gerek yoktur.
Spor tahkim mahkemesi, spor alanında ortaya çıkan uyuşmazlıklara dair tahkim yoluyla çözen uluslararası ve bağımsız bir kuruluştur. Herhangi bir federasyona bağlı değildir.
CAS tahkiminin yeri Lozan, İsviçre’dir. Sidney ve New York’ta daimi büroları bulunmaktadır.
Esasen İsviçre Hukuku uygulanmaktadır. Ancak taraflar isterlerse hakemlerden uyuşmazlığın hakkaniyete göre çözümlemelerini isteyebilirler, mutlaka bir ülkenin hukukunu seçmeleri zorunluluğu yoktur. Her ne kadar seçimde özgür olsalar da uluslararası normlar, ulusal normlara göre önceliklidir.
İsviçre Federal Mahkemesi’nin verdiği kararlar bağlamında Spor Tahkim Mahkemesi bağımsızlık ve tarafsızlık kriterlerine sahiptir. İsviçre bu tahkim kapsamında ikili bir yaklaşım benimsemiştir:
- Uluslararası tahkim için- İsviçre Uluslararası Özel Hukuk Hakkında Federal Yasa’nın 12. Bölümü, “PILA”
- Yerel tahkim için- İsviçre Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 31. bölümü, “CCP”
Spor Tahkim Mahkemesi’nin beş fonksiyonundan söz etmek mümkündür:
- Uyuşmazlıklarıilk ve tek yetkili mercii olarak karara bağlamak,
- Spor federasyonları tarafından alınan kararları (disiplin cezaları) istinaf merci olarak incelemek,
- Uyuşmazlıkları arabuluculuk yöntemiyle çözmek,
- Spora ilişkin hukuki konularda tavsiye niteliğinde görüş bildirmek,
- Milletlerarası spor müsabakaları ve olimpiyat oyunları sırasında meydana gelebilecek uyuşmazlıkları kısa sürede çözmek.
Spor Tahkim Mahkemesi belirli bir spor dalına değil, bütün spor dallarına ilişkin uyuşmazlıklarda karar vermektedir. Baktığı uyuşmazlıklardan bazıları aşağıdaki gibidir:
- Sporcuların transferlerine ilişkin uyuşmazlıklar,
- Doping nedeniyle cezalar,
- Televizyon naklen yayın haklarına ilişkin uyuşmazlıklar,
- Cezaların kaldırılması, arttırılması veya indirilmesi,
- Sportif organizasyonların ve faaliyetlerin düzenlenmesine ilişkin uyuşmazlıklar
- Lisans ve sponsorluk sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar,
- Sınırlı sayıda olmamak üzere sayılan uyuşmazlıklar CAS’ın ilgilendiği başlıca uyuşmazlıklardır.
Çeşitli spor organizasyonları süresince, geçici nitelikte ad hoc tahkim mahkemeleri kurarak, bu organizasyonlardan süre gelen ve spor hukukunu kapsamına giren uyuşmazlıkları 24 saatten kısa sürede sonuca bağlar. Bu aynı zamanda fast track tahkim olarak da anılan hızlı yargılama usulüdür.
Sporcular, spor kulüpleri, spor federasyonları ve spor kuruluşları, spor organizasyonunu gerçekleştiren, sponsorlar, televizyon şirketleri, spor malzemesi imalatçıları gibi tüm gerçek veya tüzel kişiler başvurabilmektedirler
Spor Tahkim Mahkmesi’nde yargılama faaliyeti İlk Derece Tahkim Birimi ve İstinaf Tahkim Birimi tarafından yürütülmektedir.
TÜRKİYE FUTBOL FEDERASYONU TAHKİM KURULU
Türkiye Futbol Federasyon’u bünyesinde görev yapan Tahkim Kurulu;
- Futbol federasyonu ile kulüpler, hakemler, teknik direktörler ve antrenörler,
- Kulüpler ile kulüpler, futbolcular, hakemler, teknik direktörler ve antrenörler gibi hukuk süjeleri arasında çıkabilecek olası itilafların yanında
- Yönetim Kurulu, Hakem Kurulu veya Disiplin Kurulunca verilen kararları inceleyerek karara bağlamaya yetkili ve görevlidir.
Futbol sektöründeki en önemli organizasyonlarından biri olan FIFA’nn statüsünün ilgili maddesi uyarınca futbola ilişkin uyuşmazlıkların tahkim eliyle çözümlenmesi zorunlu kılınmıştır.
Bu sebeple bu kapsamdaki uyuşmazlıklar devletin yargı organlarınca görülmemektedir.
Türkiye’de spor hukuku uyuşmazlıklarında futbol ve at yarışı bazında ayrılmaktadır. Futbol ayrı bir tüzel kişiliği olan Türkiye Futbol Federasyon’u tarafından idare edilmektedir, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’nden ayrıdır.
Türkiye Futbol Federasyonu Statüsü madde 64 uyarınca, Türkiye Futbol Federasyonu’nun Spor Tahkim Mahkemesi’nin yetkisini kabul etmesine rağmen TFF tarafından verilen kararlar aleyhinde itiraz ile Spor Tahkim Mahkemesi’ne başvurulamaz.
GENÇLİK VE SPOR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TAHKİM KURULU
Futbol ve at yarışı harici diğer spor dalları hakkında çıkan uyuşmazlıklar için görevli tek ve nihai organ Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Tahkim Kurulu’dur.
GSGM’nin tahkim yargılaması, TFF Tahkim Kurulu’nun yargılamasına oldukça benzerlik gösterir.
Çözüme ulaştırdığı uyuşmazlıklar arasında;
- federasyon ile kulüpler,
- federasyon ile hakemler,
- federasyon ile teknik direktör ve antrenörler,
- kulüpler ile teknik direktörler ve antrenörler,
- kulüpler ile oyuncular,
- kulüpler ile kulüpler arasında çıkacak uyuşmazlıkları çözümlemekle görevlidir.
Aynı zamanda ceza ve disiplin kurullarınca verilen kararların ilgililerin itirazları doğrultasında inceleyip karara bağlamaya yetkilidir.
Tahkim kuruluna yapılan başvuru icrayı ve infazı durdurmamaktadır. İtiraza konu kararda hukuka açıkça aykırılık olması halinde yargılamanın seyri dikkate alınarak icranın ve infazın durdurulmasına karar verilebilir.
Avukat İzmir olarak, hukuki konularda size rehberlik etmek ve sorularınıza cevap vermek için buradayız. Diğer yazılarımıza göz atmak için linke tıklayabilirsiniz.
Yaz Stajyeri Doğa KARATOSUN
Av. Muhittin KURNAZ
Sosyal Medyada Bizi Takip edin
https://www.facebook.com/kapitalhukuk
