İş sözleşmelerini işveren ve işçi sonlandırabilir. Uygulamada her iş sözleşmesi için farklı durumlar ortaya çıksa da sık karşılaşılanlardan biri de işçinin haklı nedenle işten ayrılması durumudur. İş sözleşmesi belirli süreli ya da belirsiz süreli olarak yapılabilir. Belirli süreli iş sözleşmelerinde derhal fesih sebepleri yoksa işçi iş akdini sona erdiremez, aynı durum işveren açısından da geçerlidir. İşçinin haklı sebeple fesih yetkisi olmadan iş sözleşmesini sona erdirmesi durumunda işverene karşı yükümlülüklerini ve borçlarını yerine getirmek zorundadır. Yalnız işçi ve işveren haklı nedenle fesih olmasa da anlaşarak iş sözleşmesini sona erdirebilir. Belirsiz süreli sözleşmelerde iş akdi sona erdirilmişse bu sözleşme için geçerli hükümler uygulanır. Ancak derhal fesih sebebi ortada varsa derhal fesih sebebi ile ilgili hükümler iş sözleşmesinin açısından önem kazanır.
İşçinin haklı nedenle feshi nasıl yapılır ve haklı nedenle fesih kıdem tazminatı alınır mı gibi konularda bilgi sahibi olmadan da işten çıkabilirsiniz. Ancak hangi konuların işçinin haklı nedenle ayrılması sayıldığını bilmek gerekir. Çünkü alacağınız tazminat ve ödeyeceğiniz bedeller açısından işten çıkmanın haklı olup olmadığını bilmek gerekir. İş avukatı ya da işçi avukatı ile görüşerek iş akdinin feshi hakkında detaylı bilgi de öğrenebilirsiniz. Haklı fesih sebepleri ve sonuçları İş Kanunu’nda düzenlenmiş olup kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve işçi alacakları hüküm altına alınmıştır.
Haklı Fesih Sebepleri
Haklı fesih sebeplerinin varlığı halinde işçi, derhal iş sözleşmesinin sonlandırabilir. Belirli süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenle feshinde, işçi fesih hakkını sözleşme bitiminden önce bildirimde bulunarak kullanabilir. Belirsiz süreli iş sözleşmelerinde ise ihbar süresine uyarak işverene işten çıkacağını bildirebilir. Ancak işçinin haklı nedenle derhal fesih hakkı söz konusu ise ihbar sürelerine uymaya gerek yoktur. İşçi tek taraflı olarak iş sözleşmesini sonlandırma hakkına sahip olur ve işverene karşı ödemek zorunda olduğu miktar ya da yapmak zorunda olduğu herhangi bir yükümlülük yoktur.
İşçinin haklı nedenle derhal fesih hakkı İş Kanunu madde 24’te özel olarak düzenlenmiştir. Bu maddede yazılı hallerde işçi, iş sözleşmesini süresinden önce ya da bildirim süresine uymadan haklı sebeple fesih edebilir. Bu maddede işçinin fesih hakkı 3 farklı başlık altında düzenlenmiştir.
Sağlık sebepleri
Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri
Zorlayıcı sebepler
İşçinin haklı sebeple feshinde sağlık sebepleri
İşçinin çalıştığı için sağlığı ve yaşamı açısından tehlikeli olması ya da tehlikeli olmaya başlaması
İşçinin sürekli olarak çalışmak zorunda olduğu işveren ya da işçinin bulaşıcı hastalığı olursa veya işçi, işi ile bağdaşmayan hastalığa tutulursa
İşçinin haklı sebeple feshinde ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri
İşveren, iş konusu hakkında iş sözleşmesi yaparken işçiyi yanıltmış ya da kandırmışsa, çalışma sonrasında kandırdığı ve yanılttığı kısımlar göz önüne çıkmışsa
İşveren, işçiye cinsel tacizde bulunur ya da şeref ve kişisel saygınlığına leke sürecek şekilde kelimeler sarf ederse
İşveren, işçiyi ya da aile üyelerini tehdit eder, ağır ithamlarda bulunur, korkutur ya da bu kimselere karşı hapis cezası gerektiren bir suç işlerse ( Kanun maddesinde açıkça belirtilmese de işçiye mobbing uygulanması da bu kapsamda değerlendirilebilir)
İşçinin, iş yerinde bulunan kişiler tarafından cinsel tacize uğraması ve bunu işverene söylemesine rağmen işverenin gerekli tedbirleri almaması
İşçinin hakları ve ücreti iş sözleşmesinde kararlaştırıldığı şekilde ödenmez ya da mesai ücretleri ödenmezse
İş sözleşmesinde ücret parça başı kararlaştırılmış ve işçiye yapacağı sayıdan daha az iş verildiği zamanlarda aradaki ücret farkı da karşılanarak işçiye verilmezse, iş sözleşmesinde belirtilen şartlara uyulmazsa
Haklı Sebeple Fesihİşçinin haklı sebeple feshinde zorlayıcı sebepler
Bir haftadan fazla olarak işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa
İşçinin derhal fesih hakkında fesih hakkını kullanma süresi ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan hallerde özel olarak düzenlenmiştir. İş Kanunu madde 24/2 fıkrasında söz konusu durumlarda bu çeşit davranışlarda bulunulduğunu öğrenen taraf, öğrenmeden itibaren 6 iş günü içinde haklı sebeple fesih hakkını kullanmak zorundadır. Bu eylemin gerçekleşmesinden sonra ise her halde 1 yıl içinde bu hak kullanılmalıdır. İşçi olayda maddi çıkar sağlarsa bu 1 yıllık süre de uygulanmayacaktır. Bu madde çerçevesinde haklı sebeple iş sözleşmesini fesheden işçi, fesihten ötürü zarara uğradığını iddia ediyorsa bu durumda genel hükümlere dayanarak tazminat talep edebilir.
Haklı Fesih Sonuçları
İş sözleşmesinin haklı nedenle feshinde haklar bakımından ortaya çıkan sonuçlar önemlidir.
İşçi ve işverenin iş sözleşmesinden doğan yükümlülükleri ortadan kalkacağı için derhal feshin gerçekleştiği durumlar sonrasında işveren işçiyi işe dönmek için zorlayıp tehdit edemez.
Haklı sebeple fesih durumunda iş sözleşmesi sona erdiği için işçinin fesih süresine kadar kazandığı her türlü hakkı ve menfaati işveren vermek zorundadır.
Haklı sebeple fesih yoksa işçi buna dayanarak işverenden haklı feshe bağlı haklarını isteyemez. Haklı sebeple fesih durumunda işveren birçok yasal ve maddi hakkını tam olarak alabilir.
Haklı sebeple derhal fesih söz konusu ise kural olarak işçi işe iade davası açamaz. Çünkü o iş yerinde durmak istemediği için derhal fesih hakkını kullanmıştır.
Haklı Sebeple Derhal Fesihte İşsizlik Ödeneği Alınır Mı?
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu madde 48’e göre sigortalı olan işsizlere belli bir miktar ödeme yapılır. İşsizlik ödeneğinden 51-b maddesine göre “iş sözleşmesi işçi tarafından haklı nedenle fesih edilmişse” şartını taşıyan işçi faydalanabilir.
Haklı Sebeple Derhal Fesihte Kıdem Tazminatına Hak Kazanılır Mı?
Haklı sebeple derhal fesih durumunda kanunda belirtilen 3 başlıktan birine dayanarak iş sözleşmesi fesih edilirse bu durumda işçi kıdem tazminatına hak kazanır. İş yerinde çalıştığı süre göz önünde bulundurularak ona göre hesaplama yapılacaktır. Ancak bazen haklı sebeple derhal fesih söz konusu olmasa bile işveren, işçiye kıdem tazminatı verebilir.
Haklı Sebeple Derhal Fesihte İhbar Tazminatı Alınır Mı?
Kural olarak bildirim sürelerine uyularak iş sözleşmesi fesih edilebilir. Eğer işçi bildirim süresine uymadan ve ortada haklı bir sebep yoksa iş sözleşmesini feshederse bu durumda işçi, işverene ihbar tazminatı ödemek zorundadır. Haklı sebeple derhal fesihte işçi, işverenden ihbar tazminatı alamaz.
Diğer yazılarımıza göz atmak için linke tıklayabilirsiniz. İzmir avukat olarak, hukuki konularda size rehberlik etmek ve sorularınıza cevap vermek için buradayız.
Sosyal Medyada Bizi Takip edin
https://www.facebook.com/kapitalhukukhttps://www.instagram.com/kapitalhukuk/https://tr.linkedin.com/company/kapi%CC%87tal-hukuk
