5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun geçici 11. maddesinde, “hükümde belirtilen koşullarla sınırlı kalmak kaydıyla”, mahkeme kararı aranmaksızın ad ve soyad düzeltilmesi düzenlenmiştir. Yazımızda öncelikle bu hükümle ve Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünün açıklaması gereğince e-Devlet sistemi üzerinden yapılabilecek ad ve soyad değişikliği başvurusunun koşulları detaylı olarak ele alınacaktır.
Yukarıdaki hüküm uyarınca, mahkeme kararı aranmaksızın ad ve soyad düzeltilmesine ilişkin bu usul;
Mahkeme Kararı Aranmaksızın Ad ve Soyad Düzeltilmesinin Koşulları Nelerdir?
5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun geçici 11. maddesi şu şekildedir: GEÇİCİ MADDE 11- (Ek:6/12/2019-7196/61 md.) (1) Kişinin üç yıl içerisinde yerleşim yerinin bulunduğu nüfus müdürlüğüne yazılı olarak başvurması kaydıyla; 21/6/1934 tarihli ve 2525 sayılı Soyadı Kanununun 3 üncü maddesine aykırı soyadları ile yazım ve imla hatası veya düzeltme işareti kullanılmamasından kaynaklanan anlam değişiklikleri bulunan, genel ahlaka uygun olmayan, toplum tarafından gülünç karşılandığı değerlendirilen ad ve soyadları, mahkeme kararı aranmaksızın, il veya ilçe idare kurulunun vereceği kararla bir defaya mahsus olmak üzere değiştirilebilir. İl ve ilçe idare kurullarının vereceği karar kesindir. Soyadı değiştirilen erkek ise kendisi ile birlikte varsa karısının ve müracaat tarihinde ergin olmayan çocuklarının da soyadları düzeltilir. Soyadı değiştirilen kadın ise kendisi ile birlikte ergin olmayan evlilik dışı çocukları varsa onların da soyadları düzeltilir. Bu maddede belirlenen sürenin bir katına kadar uzatılmasında Cumhurbaşkanı yetkilidir.”
- Soyadı Kanunu’nun 3. Maddesine aykırı,
- Yazım ve imla hatası veya düzeltme işareti kullanılmamasından kaynaklanan anlam değişiklikleri bulunan,
- Genel ahlaka uygun olmayan,
- Toplum tarafından gülünç karşılandığı değerlendirilen,
Kimler Başvurabilir?
- Ad ve soyadlarında noktalama, harf ve düzeltme işareti eksikliği bulunup değiştirmek isteyenler:
- 2525 sayılı Soyadı Kanununda belirtilen umumi edeplere uygun olmayan ve toplum tarafından gülünç ad veya soyadı olduğu değerlendirilenler:
- Ayrı yazılmış olan adların birleştirilmesini ya da bitişik şekilde yazılmış olan adların ayrı yazılmasını isteyenler:
Başvurular Ne Zamana Kadar Yapılabilir?
Yukarıda belirtilen nedenlere dayanan ad ve soyadı değişikliği başvuruları, e-Devlet sistemi aracılığıyla veya yazılı olarak kişinin yerleşim yeri nüfus müdürlüklerine başvuru yapması kaydıyla 24 Aralık 2022 tarihine kadar yapılabilecektir.Nerelere Başvurulabilir?
Yukarıda belirttiğimiz sebeplerden biriyle, ad ve soyadı değişikliği başvuruları, e-Devlet aracılığıyla veya yazılı olarak il/ilçe nüfus müdürlüklerine yapılabilir. Yurt dışında bulunan vatandaşlar başvurularını dış temsilciliklere yapabileceği gibi e-Devlet sistemi üzerinden de yapabilirler.Ad ve Soyadı Değişikliği Hakkında Genel Düzenleme Nedir?
Önemle belirtmemiz gerekir ki hukukumuzda isim değişikliği konusunda asıl yetkili yer mahkemelerdir. Yukarıdaki belirttiğimiz, e-Devlet sistemi üzerinden başvuru yapabilme olanağı sağlayan prosedür, sadece saydığımız sınırlı koşullar nedeniyle getirilmiş istisnai bir düzenlemedir. Nitekim, Türk Medeni Kanunu’nun “Adın değiştirilmesi” başlıklı 27. Maddesi uyarınca, “Adın değiştirilmesi, ancak haklı sebeplere dayanılarak hâkimden istenebilir.” Aynı şekilde Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun “Nüfus davaları” başlıklı 36. Maddesi uyarınca: (1) Mahkeme kararı ile yapılan kayıt düzeltmelerinde aşağıdaki usûllere uyulur:- a) Nüfus kayıtlarına ilişkin düzeltme davaları, düzeltmeyi isteyen şahıslar ile ilgili resmî dairenin göstereceği lüzum üzerine Cumhuriyet savcıları tarafından yerleşim yeri adresinin bulunduğu yerdeki görevli asliye hukuk mahkemesinde açılır.
Kaynakça
- Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü, “Mahkeme Kararı Olmaksızın Ad ve Soyadı Değişikliği Uygulamasına İlişkin Kamuoyu Duyurusu” https://www.nvi.gov.tr/mahkeme-karari-olmaksizin-ad-ve-soyadi-degisikligi-uygulamasina-iliskin-kamuoyu-duyurusu (Erişim tarihi: 26.08.2022)