Bu yazımızda araç değer kaybı ve tazminatı ele alınacaktır.
GİRİŞ
Trafik kazaları hayatımızın kaçınılmaz bir parçası. Gerek kurumsal gerek bireysel tüm araç kullanıcılarının hayatlarında deneyimlediği bu kazalar, maddi açıdan bir kayıp oluşturuyor. Bu yazıda, zorunlu araç sigortası ve değer kaybının en hızlı şekilde nasıl tahsil edileceğini göreceğiz.
Değer Kaybı nedir?
Trafik kazası veya başka bir durumda, maddi kaybın oluşması kaçınılmazdır. Bu maddi kayıp Borçlar Kanunu ve Karayolları Trafik Kanunu doğrultusunda, aracı zarara uğratan kişi veya belirlenen kusur oranında kişiler tarafından tazmin edilmelidir.
Araç tamir edilse, değişen parçası olsa bile “kazalı” veya “değişenli” olarak etiketlenecek ve piyasada, ikinci el alım satımında değeri düşecektir. İşte buna “araç değer kaybı” denmektedir. Değer kaybının tazmininde trafik sigortası önemli bir rol oynamaktadır.
Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortası Nedir?
Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortası (ZMMS), amaç bakımından trafik kazaları nedenyle kazaya katılan üçüncü kişilerin uğrayacakları zararın kolayca temin edilmesini, aynı zamanda zarardan sorumlu olan motorlu araç işleteninin kaza riskine karşı ekonomik bakımdan korunmasını amaçlayan zorunlu sigorta türüdür. ZMMS, poliçenin limitlerine ve kusur oranlarına bağlı olarak maddi hasar, sağlık giderleri, sakatlama ve ölüm olmak üzere pek çok tehlike (riziko) karşısında sigortalıya güvence sağlar.
Kasko (Kara Taşıtları Sigortası) ve ZMMS arasındaki fark nedir?
Kasko, araç sahiplerinin yaptırması zorunlu olmayan, özel sigorta acenteleri tarafından sigorta ettirene, poliçe değeri ve kusur oranına bağlı olarak destek sağlayan bir özel sigorta türüdür. ZMMS karşı tarafın yaptığı hasarı teminat altına alırken Kasko, yaptıran kişinin veya adına yapılan kişinin aracının zararını teminat altına alır. Kasko teminatı aracın çalınması, hasara uğraması gibi rizikolara karşı sigortalıyı koruyan bir özel sigortadır. Sigorta bedeli de sigorta acentesi tarafından paket şeklinde istenildiği gibi belirlenebilir.
Değer Kaybı Talebi İçin Ne Gerekir?
Değer kaybı talebi için rizikonun gerçekleştiği tarihten başlamak üzere:
- 2 yıllık zaman aşımısüresinde işlemlerin başlatılması
- Aracın hasarından araç sahibinin tamamen sorumlu olmaması
- Aracın pert olmaması(Kaza yapan aracın %70 veya daha fazla oranda hasarlı olması durumunda o araç pert olarak kabul edilir.)
Bu hususlar dışında, değer kaybı miktarı aracın kendisine özgü özelliklerine bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Bunu değerlendirecek olan da bilirkişi raporudur.
- Aracın kazadan sonra satılması akabinde değer kaybı talebine başvurulması mümkündür. Sonuçta satıcı aracı satarken değer kaybından dolayı zarara uğramıştır.
Bu Kaybın Karşılanma Oranı Nedir?
Değer Kaybı süreci öncelikle bir bilirkişi/exper değerlendirmesi ile başlar. Değer kaybında, karşılanması beklenen ve amaçlanan miktar kaybın tamamıdır. Ancak bu miktar bilirkişinin kaza tutanağında belirttiği kusur oranına bağlı olarak değişebilir.
- 17.000 TL’lik değer kaybında %50 kusurlu bir araç sürücüsü değer kaybının da %50’sini (8.500 TL) isteyebilir.
Sürecin devamındaki değerlendirmede değer kaybının belirlenmesine etken olan aracın üretim yılı, aracın güncel sıfır ve ikinci el fiyatı, hasar kaydı, kazalı parçaların temin kolaylığı ve aracın kilometresi önem taşır.
Tazminat Süreci
Kaza anında kusurlu olarak belirlenen taraf kusuru oranında kaybı kendisi öder veya varsa taşıt sigortası onun yerine karşılar. Bu sürecin başlaması için iki seçenek bulunur: dava yolu veya tahkim kurulu. Kazanın ağırlığı, yaralanma veya ölümlü olması, tazminatın maddi miktarına göre hangi yola gidileceği talep eden tarafından vekilinin öncülüğünde belirlenmelidir.
- Miktarı az veya fazla, değer kaybı konusunda yetkin vekiller ile çalışmak her zaman talep eden açısından daha sağlıklı olacaktır.
Genellikle maddi açıdan fazla olmayan değer kaybı vakalarında tahkim yoluna gitmek hem daha hızlı hem de müvekkil açısından daha ucuz olacaktır. Tahkim yolu ile dava yolu arasındaki fark aslında tam olarak budur. Dava yolundaki üst merciye başvuru hakkı, tahkim yolunda da saklıdır.
Tazminat Sürecinde Tahkim ve Sigorta Tahkim Komisyonu
Sigorta Tahkim Komisyonu, 14.06.2007 tarih ve 26552 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sigortacılık Kanunu’nun 30 uncu maddesi ile sigorta ettirenler veya lehdarlar ile riski üstlenen taraf arasındaki sigorta sözleşmelerinden doğan ihtilafların çözümü amacıyla Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği bünyesinde kurulmuştur. Dava yoluna alternatif bir yoldur ve dava yoluna kıyasla daha kolay ve ucuzdur. Etkili olmasının sebebi, kişilerin online olarak kendilerinin de bağımsız olarak başvuru yapabilmelerine olanak sağlamasıdır ancak bir uzman gözetiminde gerekli belgelerin sağlanması ile başvuru yapılması her zaman daha sağlıklıdır.
Sigorta Tahkim Komisyonuna Başvuru
Sigorta tahkim komisyonuna başvurmak için öncelikle başvurulan sigorta şirketinin tahkim sistemine üye olması gerekir. Üye olmayan bir sigorta kuruluşuna ancak dava yolu ile değer kaybı tazminatına başvurulabilinir. Üye olan bir sigorta kuruluşu ile yaşanan uyuşmazlıkta sorunun çözümü için sigorta şirketinin kendisine başvuru yapılır, ardından sigorta şirketinden yapılan dönüşten memnun kalmadıysanız ya da 15 iş günü içerisinde herhangi bir cevap gelmez ise alınan cevap veya cevapsızlık halinde başvuruda kullanılan belgeler, iddiayı ispatlayan diğer deliller ile Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurabilirsiniz. (18.04.2013 tarihinden sonra ortaya çıkan uyuşmazlıklar için tahkim yoluna başvurulabilinir.)
Başvurunuzu Sigorta Tahkim Komisyonu’nun online web sitesinden başvuru formunu doldurduktan sonra istenen belgeleri yükleyerek yapabilirsiniz. Sigortacılıkta Tahkime İlişkin Yönetmeliğin 16’ ıncı maddesine göre başvuruların Komisyon’a doldurulan başvuru formuyla yapılması zorunludur. Bu bağlamda, çevrimiçi başvuru sistemi üzerinden formu doldurup başvuru mektubunu sisteme yüklemeniz gerekmektedir.
- Anlaşmazlığın aynı anda Tüketici Hakem Heyeti veya arabuluculuk tarafından incelenmesi halinde başvurunuz reddedilir.
Başvurunuzu çevrimiçi yaparken, talimatların özenle izlenmesi ve istenilen tüm bilgi ve belgelerin eksiksiz olarak sunulması oldukça önemlidir. Eğer başvurunuzla ilgili herhangi bir bilgi veya belgeyi unuttuğunuzu düşünüyorsanız, bu belgeleri eklemek için Komisyon web sitesindeki “Çevrimiçi Belge Gönderme” bölümünü kullanabilirsiniz. Lütfen dikkat edin, e-posta yoluyla gönderilen bilgi veya belgeler başvurunuzla birleştirilmez, bu nedenle Komisyon tarafından kabul edilmez.
Başvurunuzda kullanacağınız belgeler:
- İmzalı ve tamalanmış Başvuru Formu
- Kimlik belgesi(kimlik fotokopisi, ehliyet, pasaport vb.)
- Komisyona başvuru için ödenecek miktar ödendikten sonra bu ödemenin banka dekontu.
- Hakkında aleyhine başvuru yapılan kurumun cevap mektubu veya 15 iş günü içerisinde dönüş sağlanmadıysa sigorta şirketinin yazılı yanıt vermediğini gösteren belgeler(örneğin noter tasdikli tebligat, iadeli taahhütlü posta veya kargo makbuzu, sigorta şirketi tarafından belgenin tescil tarihini gösterir sureti).
- Sigorta şirketine gönderilen başvurunun bir kopyası
- Neden başvurunun kabul edilmesine ya da dikkate alınması gerektğine dair detaylı açıklama(aynı zamanda başvuru formuna da eklenebilir)
- Kaza ile ilgili başvuruyu destekleyecek her türlü belge(kaza tutanakları, sigorta poliçesi, sürücü belgesi kopyası, araç tescil belgeleri, özellikle kazanın net olarak anlaşıldığı en az 3 fotoğraf)
- Avukat aracılığı ile yapılan başvurular için vekaletnamenin kopyası, vekalet ücretinin ödendiğine dair banka dekontu ve baro mührü.
Başvuru belgeleri tamamlandıktan sonra gönderilen başvuru gerekli belgelerin sağlanıp sağlanmadığının anlaşılması için komisyon rapotörleri tarafından değerlendirilir, başvurunun esastan incelenip incelenmeyeceğine 15 gün içerisinde karar verilir. Başvurunun hakemler tarafından incelenmesine karar verilirse, ivedilikle bağımsız sigorta hakemlerine iletilir ve 4 ay içinde nihai karara varılır. (bu süre tarafların mutabakatı ile uzayabilir)
Başvurunun Sonuçlanması
Uyuşmazlık miktarı 5.000 TL’ye kadar olan hakem kararları kesinlik taşır. Tutarı 5.000 TL ve üzerinde olan uyuşmazlıklar için verilen hakem kararlarına, taraflar bir defaya mahsus olmak üzere komisyon nezdinde itirazda bulunabilirler. Ancak 40.000 TL üzerindeki uyuşmazlıklarda verilen kararlar, taraflarca temyiz edilebilir.
Uyuşmazlıklara ilişkin hakem kararları, 5684 sayılı Kanunun 30. maddesinin 16. fıkrası uyarınca Komisyon tarafından doğrudan taraflara iletilir ve daha sonra muhafaza edilmek üzere yetkili mahkemeye gönderilir. Hakem kararında taraflara yükletilebilecek yargılama masraflarından Komisyonun herhangi bir sorumluluğu bulunmamaktadır.
Hakem kararı ilam niteliğinde olup, zararın tazmini sonuç olarak ilamlı icra takibi şeklinde yapılır.
Sigorta Değer Kaybının Dava Yolu ile Tazmini
Sigorta değer kaybı tazminatını elde etmenin diğer bir yolu da dava yoludur. Araç değer kaybı tazminat davasında, kusuru olmayan veya kusuru diğer taraftan daha az olan araç sahibi, kazaya sebep olan aracın sürücüsüne karşı dava açabilir. Eğer kazaya sebep olan aracın sürücüsüyle ruhsat sahibi farklı kişilerse, değer kaybı için dava ruhsat sahibine karşı açılır.
Buna ek olarak, kazaya sebep olan aracın trafik sigortası varsa ve trafik kazası nedeniyle oluşan değer kaybı da poliçe kapsamındaysa, bu durumda sigorta şirketine karşı da dava açılabilir. Ancak sigorta şirketine değer kaybı davası açılabilmesi için değer kaybının poliçe kapsamına girmesi gereklidir. Dolayısıyla, araç değer kaybının tespiti için araç değer kaybı davası açılır. Eğer davacı taraf değer kaybını ispat edemiyorsa, araçta meydana gelen kaybı ödemekle yükümlü olacaktır.
Dava yolu ile sigorta değer kaybı tazminatının alınması için Asliye Ticaret Mahkemeleri görevlidir. Dava yolu Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na göre yürütülür ve tahkimden farklı olarak ne zaman sonuçlanacağı konusunda kesin bir süre bulunmamaktadır. Yazıdan anlaşıldığı üzere değer kaybının tazmininde tahkim yoluna gidilmesi daha hızlı ve ucuzdur.
Araç Değer Kaybı Tazminatında En Önemli Faktör Nedir?
Araç değer kaybı tazminat sürecinde en önemli faktör bilirkişi değerlendirmesidir. Bilirkişi raporu, bu tür davalarda kilit aşamadır çünkü araçta ne boyutta bir maddi kayıp olduğunun değerlendirilmesini, sıfır ve ikinci el fiyatlarına, parça masrafına ve piyasaya göre değerlendirecek olan kişi mahkeme ya da tahkim komisyonunun görevlendireceği bağımsız bilirkişidir. Bilirkişinin yapacağı değerlendirme sonucunda bilirkişinin belirleyeceği değer kaybı, mahkeme ya da komisyon tarafından kabul edilecek değer kaybıdır. Bu nedenle en önemli faktör, bilirkişinin hazırladığı değerlendirme raporudur.
Avukat İzmir olarak, hukuki konularda size rehberlik etmek ve sorularınıza cevap vermek için buradayız. Diğer yazılarımıza göz atmak için linke tıklayabilirsiniz.
Yasal Stj. Yusuf Barkın KARAGÖNLÜ
Av. Şükran Şevval KURNAZ
Sosyal Medyada Bizi Takip edin
https://www.facebook.com/kapitalhukuk
