Bu yazımızda, komşuluk hukuku ve mülkiyet kısıtlamaları incelenecektir.
Giriş
Mülkiyet hakkı başkasına zarar vermemek ve yasaların koyduğu sınırlamalara uymak koşuluyla, kişinin, bir şey üzerinde dilediği biçimde yararlanma, tasarruf etme, başkasına devretme, kullanma biçimini değiştirme, harcama ve tüketme yetkilerini kapsar. Klasik mülkiyet anlayışında kullanma, yararlanma ve tasarruf etme yetkisi sınırsız olduğu halde çağdaş mülkiyet anlayışında bu yetkilere özel hukuktan ve kamu hukukundan kaynaklanan sınırlamalar getirilmiştir. Bu husus mülkiyet hakkının sosyal yanını teşkil etmektedir. Taşınmaz maliki mülkiyetten doğan haklarını kullanırken komşu lehine önemli kısıtlamalarla karşılaşmaktadır.
Komşu lehine getirilen kısıtlamalar, Türk Medeni Kanunu’nda 737-750. maddelerde ve Kat Mülkiyeti Kanunu’nda düzenlenmiştir. Kanun koyucu bu düzenlemelerle komşuluk sebebi ile meydana gelen ilişkide komşuların birbirlerini rahatsız etmemelerini ve birbirlerine karşı yardımın geliştirilmesini amaçlamaktadır.
Komşuluk Hukuku Nedir?
Komşuluk hukuku Türk Medeni Kanunu’na göre birbirine komşu olan iki taşınmaz malikinin birbirlerine karşı hak ve yükümlülüklerini düzenleyen hukuk kuralları bütünüdür. Bu kurallar sınırsız özgürlüğü barındırmaz. Komşular birbirleri lehine bazı kısıtlamalarla karşı karşıya kalmaktadır. Bu kısıtlamaların en önemli yasal dayanağını Türk Medeni Kanunu’nun 737. Maddesi oluşturmaktadır. Aşağıda önce Türk Medeni Kanunu kapsamında, sonrasında da Kat Mülkiyeti Kanunu kapsamında komşu lehine haklar incelenecektir.
Türk Medeni Kanunu Kapsamında Komşu Lehine Mülkiyet Hakkı Kısıtlamaları
- Komşu yararına mülkiyet hakkında aşırıya kaçmama ödevi
TMK 737’ye göre Taşınmaz maliki özellikle işletme faaliyetini yürütürken komşuları olumsuz etkileyecek taşkınlıktan kaçınmakla yükümlüdür. Taşınmaz maliki, bu eylem sırasında komşu taşınmaz mülkiyet veya zilyetliğini ihlal ederse, mülkiyeti ve zilyetliği koruyan hükümlerle karşı karşıya gelecektir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, komşu taşınmaz maliklerinin komşular arasında hoş görülebilecek taşkınlıklara katlanmakla yükümlü olduklarıdır.
Taşınmaz maliki, mülkiyet hakkının kendisine tanıdığı yetkileri sadece aşırıya kaçmadan kullanabilir. Bir fiilin taşkınlık teşkil edip etmediği somut olayda hakimin takdirine bırakılmıştır. Taşkınlığın takdirinde normal bir insanın hassasiyeti, yerel adetler, taşınmazın nitelikleri de göz önünde tutularak karar verilmelidir. Böylece kanun koyucu komşu taşınmaz malikleri arasında karşılıklı çıkarları gözetmeye çalışmaktadır.
Komşuları olumsuz etkileyecek ve taşınmaz malikinin kaçınmakla yükümlü olduğu fiiller, TMK m, 737/f.2’de sayılmakla birlikte bunlarla sınırlı değildir. Burada önemli olan komşu taşınmaz maliki tarafından gerçekleştirilen fiilin diğer komşu taşınmaz üzerinde olumsuz etki bırakan olayın aşırıya kaçılmasıdır. Kanun metninde belirtilmemesine karşın taşınmaz malikinin fiil ile meydana gelen olumsuz sonuç arasında uygun illiyet bağı mevcut olmalıdır. Aksi takdirde TMK m. 737 anlamında bir taşkınlık mevcut olmayacaktır.
Taşkınlar konusu öğretide üç gruba ayrılır. Bunlardan maddi nitelikte etkilerle ortaya çıkan taşkınlıklar, maddi taşkınlıkları; sağlık için gerekli olan ışık, rüzgar gibi unsurların kesilmesine yol açan taşkınlıklar olumsuz taşkınlıklar; hoşa gitmeyen taciz edici ve kişilerin ruhsal yapısını bozan her türlü aşırıya kaçan davranışlar da manevi taşkınlıkları oluşturur.
Malik, taşınmazı kullanırken TMK m737’deki yükümlülüklerini ihlal etmesi halinde, TMK m.730 gereğince sorumlu olur. Bu durumda zarar gören veya zarar tehlikesi ile karşılaşan kimse, durumun eski hale getirilmesini, tehlikenin ve uğradığı zararın giderilmesini talep edebilir. Yerel adete uygun olan ve kaçınılması mümkün olmayan taşkınlıklardan dolayı taşınmaz malikinin sorumlu olmayacağı TMK m 737’f.3’te düzenlenmiştir. Ancak bu durumda bu taşkınlıklardan zarar görenlerin zararlarının fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi uyarınca tazminat yükümlülüğü saklıdır.
Kat Mülkiyeti Kanunu Kapsamında Komşu Lehine Mülkiyet Hakkı Kısıtlamaları
Kat Mülkiyeti Kanunu’nda komşuluk ilişkisini düzenleyen çok sayıda hüküm bulunmaktadır. Nitekim ilgili kanunun 18. Maddesine göre:
- Kat malikleri, gerek bağımsız bölümlerini, gerek eklentileri ve ortak yerleri kullanırken doğruluk kaidelerine uymak,
- Özellikle birbirini rahatsız etmemek,
- Birbirinin haklarını çiğnememek
- Yönetim planı hükümlerine uymak konularında karşılıklı olarak yükümlüdürler.
Madde metninin devamında da yer alan hükme göre kat maliklerinin borçlarına dair olan hükümler, bağımsız bölümlerdeki kiracılara ve oturma (Sükna) hakkı sahiplerine veya bu bölümlerden herhangi bir suretle devamlı olarak faydalananlara da uygulanır; bu borçları yerine getirmeyenler kat malikleriyle birlikte, müteselsil olarak sorumlu olur.
Maddede ifade edilen yükümlülükler genel hatlarıyla belirtilmiştir. Bu yükümlülüklere uymayanlara apartman yönetimi tarafından ihtarda bulunulması, ihtara rağmen davranışa devam etmesi halinde ise dava yoluna gidilmesi gerekmektedir. Açılan dava sürecinde hakim ilgilileri dinledikten sonra;
Kat mülkiyeti kanununa ve yönetim planına , bunlardan bir hüküm yoksa genel hükümlere ve hakkaniyet kurallarına göre kararını verir. Söz konusu mahkeme kararının uygulanmaması halinde ise aynı mahkeme tarafından idari para cezası uygulanır. Diğer yönden, mahkeme kararına rağmen yükümlülüklerini yerine getirmeyen kat maliklerinin bağımsız bölümünün mülkiyetinin diğer kat maliklerine devri istenebilir.
Komşuluk hukuku genel olarak Medeni Kanunu’nda ve Kat Mülkiyeti Kanunu’nda düzenlenmiş olsa da cezai müeyyidesi Türk Ceza Kanunu’nda da yer almaktadır. Madde metninde birebir komşu kelimesi yer almasa da şüphesiz söz konusu maddenin komşuluk yaşamıyla doğrudan ilgisi vardır. Şimdi de komşu lehine hakları korumaya yönelik düzenlenen Gürültüye Neden Olma Suçunu inceleyeceğiz.
Türk Ceza Kanunu Bakımından Komşuluk Hukuku
Gerekli tedbirleri almayarak gürültü yapmaya devam eden kişiye karşı diğer kat malikleri, TCK’nın 183. Maddesinde yer alan Gürültüye Neden Olma Suçu duyurusunda bulunabilecektir.
5237 sayılı TCK’nın 183. Maddesinde yer alan ilgili madde “Çevreye Karşı Suçlar” bölümünde şu şekilde düzenlenmiştir:
‘’İlgili kanunlarla belirlenen yükümlülüklere aykırı olarak, başka bir kimsenin sağlığının zarar görmesine, elverişli bir şekilde gürültüye neden olan kişi, iki aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.’’
Maddeden de anlaşılacağı üzere kanun koyucu, kişilerin ve toplumun huzurunu bozacak eylemleri gerçekleştiren kişilere karşı ağır yaptırımlar öngörmüştür. Gürültüye neden olma suçu şikayete tabi suçlardan biri olmaması sebebiyle savcılık tarafından resen soruşturulur ve bu suçlara dair herhangi bir şikayet süresi de yoktur. Şikayetten vazgeçme de ceza davasının düşmesi sonucunu doğurmaz. Bu suçun belirli bir mağduru da yoktur. Toplumda yaşayan herkes bu suçun mağduru olabilecektir.
Sonuç
Görüldüğü üzere komşuluk kavramı hukukumuzda birçok kanunda yer alan önemli bir kavramdır. Başta medeni kanunumuz ardından Kat Mülkiyeti Kanunu, Türk Ceza Kanunu gibi kanunlarımızda yer alan ilgili maddelerin temel amacı, komşuluk ilişkilerini korumaktır. Türk yerel örf ve adetlerimize göre de oldukça önemli olan komşu kavramının kanunlarımıza yansıması da örf ve adetlerimize göre hemen hemen paralel bir yaklaşım halindedir.
Bizlere düşen görev, yaşadığımız yerde tek başımıza varmışçasına hareket etmek yerine çevremizde olan bitenlere dikkat edip komşularımızı rahatsız etmeden yaşamı sürdürmektir. Bu durum, toplum halinde ortak yaşamanın getirdiği bir sorumluluktur. Bu sorumluluğa uymama halinde ceza müeyyidesiyle karşı karşıya kalmak pek muhtemeldir.
Diğer yazılarımıza göz atmak için linke tıklayabilirsiniz.
Ögr. Stj. Leyla YORULMAZ
Av. Bilgehan DACİK
Sosyal Medyada Bizi Takip edin
https://www.facebook.com/kapitalhukuk
