Duty-Free Ürünlerinin İadesi ve tüketici olarak haklarınızı bilmek aynı zamanda Gümrüksüz Satış mağazalarının oluşumunu inceleyeceğimiz bu yazıda öncelikle kavrama açıklık getirelim. Uluslararası yolculukların cazibesi olan “Gümrüksüz Satış” kavramı dilimize Duty Free olarak geçmiştir ve yaygın olarak kullanılmaktadır.
GİRİŞ
Duty Free satış alanları havaalanlarında, uçaklarda, gemilerde ya da limanlarda bulabileceğiniz, vergisiz satış yapan kuruluşlardır. Uluslararası yolculuğunuz sırasında Duty Free adı verilen bölgelerde işletilen perakende işletmelerden satın aldığınız ürünleri iade süreci, alışveriş yaptığınız alana göre değişkenlik gösterebilir.
Duty-Free, bulunduğunuz ülkenin satın aldığınız ürünler için ithalat, satış, katma değer ya da söz konusu olabilecek diğer yerel vergilerini ödemeden ürün satın alabileceğiniz işletmelerdir. Uluslararası havalimanlarında, deniz terminalleri, yolcu gemileri ve uluslararası havayollarında satın aldığınız ürünü yurtdışında tüketeceğiniz varsayılarak bulunduğunuz ülkenin yerel vergilerine tabi olmadan alışveriş yapmanıza imkan sağlar.
Ürün iade etmek ya da değiştirmek istediğinizde tüketici haklarınız nelerdir, tarafsız bölgelerde yapılan bir alışverişte yaşanacak uyuşmazlıktan hangi yargı sorumlu olur, Duty-Free ürünlerinin iadesi nasıl yapılır? Gümrük Satış Mağazalarının Hukuki Boyutu nedir? İade sürecinde yaşanan bir olumsuzluk, uyuşmazlık durumunda hangi yargı mercii yetkilidir ve tüketici hakları nelerdir gibi soruların cevaplarına bakalım.
Tüketici Haklarınız
Satın aldığınız ürünün ayıplı çıkması durumunda malın tüketiciye teslim tarihinden itibaren iki yıl içerisinde başvuru yapma hakkınız vardır. Bedel iadesi ya da malın ayıpsız olanı ile değişimini isteme hakkı, ayıp oranında bedel indirimi ya da ücretsiz onarım talep etme hakkınız vardır. Bu haklarınızdan istediğini kullanabilirsiniz ve satıcı bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür.
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun gereğince, mağaza işyeri gibi satış mekânlarında yapılan satışlarda üründe bir ayıp yoksa tüketicilerin değişim ve iade hakkı olmamakla beraber sadece ilgili firma tarafından bir taahhütte bulunulduğu takdirde iade veya değişim mümkün olabilir.
Satıcının ürününün ayıplı olmadığını iddia ediyorsa, ürünü satın aldığınız süreden itibaren iki yıllık zamanaşımı süresini takiben tüketici hakem heyetine başvurabilirsiniz. Kısaca ayıplı mal nedir ne değildir inceleyecek olursak;
Ayıplı Mal Nedir?
Satın aldığınız ürünün ayıplı mal olup olmadığı hakkında Türk Hukuku’nda 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un üçüncü kısmı ayıplı mal tanımını içerir. İşbu kanunun 8. maddesinde belirtilen ayıplı mal, tüketiciye teslimi anında, taraflarca kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uygun olmaması ya da objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan mal olarak tanımlanmıştır. Elinizde bulunan ayıplı malın ayıplı olarak satılmadığını ispat etmek ise satıcının sorumluluğundadır.
Duty Free Mağazasından aldığınız bir ürünün ayıplı olduğunu düşünüyorsanız ve iade etmek istiyorsanız, bu konuda bir uzmanın görüşüne danışmak sizin faydanıza olacaktır. Ürünün iade koşulları nelerdir, hangi yasal yolu izleyerek mağduriyetiniz giderilebilir yahut iade talebinizin reddedilmesi ile ilgili neler yapabileceğiniz hakkında bir uzman görüşü almanız faydalı olacaktır.
Duty Free Mağazalarının Yasal Zemini
Uluslararası ekonomi açısından bakıldığında, vergi sistemlerinde çoğu ülke ihraç edilecek ürünlerden yerel vergi almaz. Bu uygulama, tüketimin yapıldığı ülkedeki vergi oranından daha yüksek vergi alınması durumunda, ihraç edilen ürünün tüketilecek olan ülkede dezavantajlı konuma düşmemesi için yapılır. Bu uygulama ürünlerin antrepoda depolanıp vergisiz ihraç edilmesi ya da ürünlerin ihraç edildiklerinde vergilerin geri iade edilmesi şeklinde uygulanır.
Bu vergi muafiyeti, ülke dışında tüketileceği varsayılarak tarafsız bölge olarak sayılan, uluslararası gemi ve uçaklarda ya da havaalanı ve liman gibi ulaştırma alanlarında geçerli olur. Bu tür ürünleri tedarik eden işletmeler bunu tabii olacakları vergi ve gümrükten muaf olarak yapabilirler.
“Gümrüksüz Satış Hakkı” yolcuların rahatlığı ve küçük miktardaki vergileri tahsil etmek açısından zorluk çıkacağından dolayı, ülkeye girecek ürünlerin belirli bir limite tabii tutularak ülkeye getirebilmeleri amacıyla tanınan bir haktır. Gümrük satış mağazaları, 6221 sayılı Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nde özel antrepo sayılan yerler olarak tanımlanmıştır, bu mağazaların işleyişini daha iyi anlamak için antrepo kavramını ele almak faydalı olacaktır.
Antrepo Nedir?
Gümrüklü antrepo veya antrepo, gümrüğe tabi malların gümrük vergisi ödenmeksizin depolanabildiği, işlenebildiği veya üretim işlemlerine tabi tutulabildiği bir bina veya başka bir güvenli alandır. Kamu ya da özel teşebbüsler tarafından yönetilebilir fakat özel yönetildiği durumlarda devlete bir gümrük teminatı gönderilmesi şarttır.
Duty-Free Ürünlerinin İadesi Mümkün müdür?
Öncelikle bilinmesi gerekir ki yukarıda bahsedilen hususlara göre gümrük satış mağazaları, özel teşebbüs ya da kamu tarafından yönetildikleri hukuka ve kendilerine vergi muafiyetini sağlayacak olan devletin gümrük ve vergi kanunlarına tabiidirler. Türkiye Cumhuriyeti için konuşmak gerekirse Ticaret Bakanlığı tarafından açılmasına izin verilen gümrüksüz satış mağazalarının sorumlu oldukları hukuk Türk hukuku olacaktır. İade etmek istediğiniz ürünü satın aldığınız mağazayla
Tüketici olarak mağdur olduğunuzda yapabilecekleriniz.
Gümrüksüz satış yapan mağazalar Türkiye’de kurulu bulunmasa bile tüketicinin Türk vatandaşı olması ya da Türkiye’de ikamet etmesi kanunen Türk Mahkemelerini yetkili kılar. İlk adımda satın aldığınız firmanın müşteri hizmetleriyle iletişime geçmenizde fayda vardır. İletişiminiz sonucunda aldığınız cevaptan memnun kalmamanız halinde 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un 26. ve 45. maddeleri uyarınca olası bir uyuşmazlıkta tüketicinin mutad meskeninin hukuku yetkili olarak kılınmıştır. Mevcut bir tüketici hakkı ihlali konusunda Türkiye’de bulunan Tüketici Hakem heyetleri yetkili olacak ve Türk Avukatların yardımını almanız sizin için faydalı olacaktır.
Yabancılık Unsuru Taşıyan Uyuşmazlıklarda Yetkili Mahkemeler
Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku, Yabancılık unsuru taşıyan özel hukuka ilişkin işlem ve ilişkilerde uygulanacak hukuk olarak Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisi, yabancı kararların tanınması ve tenfizini düzenler. Gümrüksüz satış bölgeleri yurtdışı bazlı özel teşebbüs aracılığıyla kurulmuş olsa dahi tüketicinin mutad meskenindeki mahkemeler mevcut uyuşmazlıklarda yetkili olacaktır.
Tüketici sözleşmeleri kısmında, 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun, 26 maddesinde tüketici sözleşmelerini ve 45. maddesinde bu sözleşmelere ilişkin davaları konu alır. Madde 26 açıkça ticari olmayan amaçla mal veya hizmet sağlanmasına yönelik sözleşmelerin, tüketicinin mutad meskeni hukukunun yetkili olacağını açıkça belirtir. Aynı maddenin 2/a bendi gereğince taraflar bir seçimde bulunmazsa tüketicinin mutad meskeni yetkili kalacaktır.
45. maddede tüketici, olası bir uyuşmazlıkta açmak istediği davanın nerede açılacağını kendisi belirleyebilir. Türk Mahkemelerinin yetkili olduğu bilinmekle beraber, tüketiciye karşı açılacak davalarda da yetkili mahkemeler tüketicinin mutad meskeni olacağı kanunda açıkça belirlenmiştir
Duty-Free ürünlerinin iadesi satın aldığınız mağazanın konumuna ve firmanın tabi olduğu ülkenin hukukuna göre değişkenlik gösterebilir. Ürünün ayıplı olmaması durumunda değişiklik yapıp yapmayacağına firma kendisi karar verecektir. Mağdur konumunda olduğunu düşünüyorsanız bulunduğunuz ülkenin kanunları yönünden konuyu tüketici heyetine taşıma hakkınız bulunmaktadır. Türkiye bazlı bir Gümrüksüz Satış Mağazası’ndan aldığınız bir ürünle ilgili yaşadığınız bir sorunda haklarınızı ve başvurabileceğiniz yolları öğrenmek açısından, tüketici hakları alanında tecrübeli Türk bir avukattan yardım almanız sizin için faydalı olacaktır.
İzmir avukat olarak, hukuki konularda size rehberlik etmek ve sorularınıza cevap vermek için buradayız. Diğer yazılarımıza göz atmak için linke tıklayabilirsiniz.
Juriste Baran İSTANBULLU
Av. Arzu Arslan KOLLAMA
Sosyal Medyada Bizi Takip edin
https://www.facebook.com/kapitalhukuk
