ÇOCUK TESLİMİ VE ÇOCUKLA KİŞİSEL İLİŞKİ KURULMASI HAKKINDAKİ DEĞİŞİKLİKLER
Yazıya geçmeden önce, genel olarak borç kavramı hakkında bilgi vermekte fayda görüyoruz. Öncelikle borcun hukuki niteliğini inceleyelim.Genel Olarak Borç Kavramı Nedir?
Borç, borçlu olarak adlandırılan bir kişiyi, alacaklı denilen diğer bir kişiye karşı bir edim yerine getirme yükümlülüğü altına sokan hukuki bağdır. Borç ilişkisi alacaklı ve borçlu olarak adlandırılan iki tarafın bir sözleşme yapmasıyla kurulur. Kurulmuş olan sözleşmede borç, tarafların anlaştıkları zamanda yerine getirilmesi gereken bir edimdir. Bu edim zamanında yerine getirilmediği takdirde alacaklı, borcun yerine getirilmesi için bazı haklara sahip olur. Bahsedilen haklardan biri, İcra İflas Kanunu’nun borçlunun borcunu ödemediği durumlarda alacaklıya borcunu tahsil etme imkanı sağlamasıdır.Çocuk Teslimi Kavramı Nedir?
Yukarıda açıklamış olduğumuz borç ve borç ilişkisi, yeni düzenleme öncesindeki çocuk teslimi kavramıyla tam olarak bağdaşmamaktaydı. Velayet sahibi olan ve olmayan anne/baba’yı alacaklı/borçlu olarak isimlendirmek kanaatimizce çok doğru bir düzenleme değildi. Aynı şekilde İcra ve İflas Kanunu taşınır ve taşınmaz malların haczedilmesine dair hükümler içermesine rağmen çocuğun ebeveynleriyle olan görüşmesinin bu kanun hükümlerine göre yapılması da yerinde değildi.Çocuk Teslimi ve Çocukla Kişisel İlişki Kurulmasına İlişkin Değişiklikler Nelerdir?
7343 sayılı İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile önemli bir değişikliğe gidilmiş ve Birinci Bölüm Dördüncü Kısım’a Çocuk Teslimi ve Çocukla Kişisel İlişki Kurulması konularında düzenlemeler getirilmiştir. 30.11.2021 tarihinde yürürlüğe giren bu değişiklerle birlikte çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına yönelik İcra ve İflas Kanunu’ndaki tüm hükümler (İİK md.25, 25/a, 25/b, 341) mülga edilerek Çocuk Koruma Kanunu’nda düzenlenmeler yapılmıştır. Bu değişiklikleri şu şekilde inceleyebiliriz:
| DEĞİŞİKLİK ÖNCESİ(İcra ve İflas Kanunu’ndaki düzenlemeler) | 7343 SAYILI KANUN İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİK SONRASI(Çocuk Koruma Kanunu’ndaki düzenlemeler) | |
| KANUN | Çocukla kişisel ilişki, İcra ve İflas Kanunu’ndaki düzenlemelere göre kuruluyordu. | İcra ve İflas Kanunu’ndaki düzenleme mülga olmuş ve çocuk teslimi Çocuk Koruma Kanunu’nda düzenleme alanı bulmuştur. |
| MAHKEME | İcra ve İflas Kanunu’nun 41/A maddesince çocuk teslimi veya çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair verilecek ilam veya tedbir kararlarını verme görevi icra daireleri ve mahkemelerindeydi. | Çocuk teslimi veya çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair verilecek ilam veya tedbir kararlarını verme görevi aile mahkemelerine verilmiştir. İlama uymayan velayet sahibi anne/babadan velayet hakkının alınabilmesi imkanı da sağlanmıştır. |
| MASRAFLAR | Tüm masraflar velayet sahibi olmayan anne/babaya aitti. Bu kapsamda, çocukla kişisel ilişkinin kurulması için yapılan her görüşmede araç ücreti ve harç ücretini alacaklı sıfatında olan anne/baba tarafından karşılanmaktaydı. | 7343 sayılı kanunun 41/H maddesi gereğince tarafların yapacağı tüm masrafların, avukat ücretleri hariç tutularak Adalet Bakanlığı bütçesi tarafından karşılanacağı hüküm altına alınmıştır. |
| SÜREÇ | İcra dairesine başvurularak, icra yoluyla borçluya çocuğun teslimine ilişkin icra emri gönderiliyordu. Çocukla kişisel ilişki, icra memuru ile birlikte Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu tarafından görevlendirilen sosyal çalışmacı, pedagog, psikolog veya çocuk gelişimcisi gibi bir uzmanın, bunların bulunmadığı yerlerde bir eğitimcinin hazır bulunması suretiyle yerine getiriliyordu. Uygulamada çocuğun gerçek anlamda korunduğunu söylemek mümkün değildir; zira icra dairesine takip talebinde bulunarak icra emri gönderilme ve bu emrin icra kanalıyla ve cebren yerine getirilmek zorunda kalıyordu. Bu durum, çocuk için bir hayli zor ve yıpratıcı olup çocuğun üstün yararı ilkeleriyle hiç bağdaşmıyordu. | Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlükleri, çocuk teslimi veya çocukla kişisel ilişki kurma konusunda engellenen velayet sahibinin başvuracağı yer olarak yetkilendirilmiştir. Kurulacak olan Çocuk Görüşme Merkezleri’nde, ebeveynler ile geçirilecek zamanın ve veriminin arttrılması hedeflenmektedir. Bu amaçla, süreç boyunca ebeveynlere bilgi ve danışmanlık hizmetleri sunulacak ve çocuğun üstün yararının korunması için çaba sarf edilecektir.Bu değişikliklerle birlikte çocuğun üstündeki psikolojik yorgunluğun azaltılması ve anne-babası boşanmış olan çocuğun ebeveynleriyle olan ilişkisinin daha sağlıklı ve aralarındaki bağın daha sıkı olmasının sağlanması daha mümkün hale gelecektir. |
- 5395 SAYILI KANUN
- 7343 SAYILI KANUN
- Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Başkanlığı – Çocuk Teslimive Çocukla Kişisel İlişki Tesisine İlişkin İşlemlerin Yerine Getirilmesinde Yeni Bir Usul
- AYDIN, Seda Gayrettin – 7343 Sayılı Kanun’un Çocuk Teslimi, Çocukla Kişisel İlişki Kurulmasına ve Velayetin Değiştirilmesine İlişkin Getirdiği Yenilikler
- Dr. GÜNEŞ, Derya BİLGİN – 7343 Sayılı Kanun’da Çocuk Teslimi ve Çocukla Kişisel İlişki Kurulmasına Dair İlâmların ve Tedbir Kararlarının Yerine Getirilmesine İlişkin Geçiş Hükümleri
- OĞUZMAN, Kemal / ÖZ, Turgut ; Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. 1, B.10, İstanbul 2013.
