Bu yazımızda uluslararası tır şoförlerinin fazla mesai ücretleri ve takograf kayıtları ele alınacaktır.
ULUSLARARASI TIR ŞOFÖRLERİ FAZLA MESAİ ÜCRETİ VE TAKOGRAF KAYITLARI
4857 sayılı İş Kanununa göre haftalık 45 saati aşan çalışmalar fazla çalışma sayılır. Bu yazımızda da uluslararası tır şoförleri ve yurt içi tır şoförlerinin fazla çalışma ücretilerinin hesabı, fazla mesai ücretinin ispatı ve fazla mesai ücretinin ispatında takograf (takometre) kayıtları hakkında bilinmesi gerekenlere yer verilecektir.
FAZLA MESAİ ÜCRETİ NEDİR, FAZLA MESAİ NASIL İSPAT EDİLİR ?
Öncelikli olarak fazla mesai nedir, fazla mesai ücreti nasıl hesaplanır buna bakalım.
Fazla mesai (fazla çalışma) ücreti, 4857 Sayılı İş Kanunu 41.maddede düzenlenmiştir. Fazla çalışma, Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırkbeş saati aşan çalışmalardır. Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir. Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapan işçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında bir saat onbeş dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir. Fazla saatlerle çalışmak için işçinin onayının alınması gerekir. Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda ikiyüzyetmiş saatten fazla olamaz.
Fazla çalışmanın ispatı konusunda işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları, delil niteliğindedir. Ancak, fazla çalışmanın bu tür yazılı belgelerle kanıtlanamaması durumunda tarafların dinletmiş oldukları tanık beyanları ile de fazla çalışmanın ispatı yapılabilir.
TAKOGRAF (TAKOMETRE) KAYITLARI NEDİR ?
Takograf (takometre), sürücülerin trafik denetimlerinde ayrıntılı olarak kontrol edilebilmeleri için, aracın hızını, aracın kullanım sürelerini, sürücünün dinlenme süreleri gibi bilgileri, aracı kullanan sürücünün kimlik bilgileriyle birlikte hafızasında saklayan, araca ilişkin bilgileri barındıran bir cihazdır. Özellikle uzun yol şoförlerinin, kamyoncuların ve tırcıların can güvenliği ve hakları için önemli bir cihazdır.
TAKOGRAF (TAKOMETRE) KAYITLARI NE KADAR SÜRE SAKLANIR ?
Kişiler takometre kayıtlarını saklamadıkları veya ibraz etmedikleri takdirde; “Yetki belgesi sahipleri, sayısal takograf kullanılması zorunlu olan ve yetki belgesi eki taşıt belgesinde kayıtlı bulunan taşıtları için sayısal takograf ünitelerindeki verileri, taşıtların trafiğe çıktığı tarihten itibaren üçer aylık dönemler halinde elektronik ortamda arşivlemek ve bu veriyi ayda bir defa Bakanlıkça belirlenen kart verme otoritesine göndermek zorundadır. Bu fıkraya uymayan yetki belgesi sahiplerine her taşıt için 2 uyarma verilir.” SGK tarafından istenildiği ve ibraz edilmediği takdirde ise şirket türüne göre 12 asgari ücrete kadar idari para cezası uygulanmaktadır. Trafik Taşıma Yönetmeliğinde takometre kayıtlarının saklanma süresi beş yıl, SGK tarafından takograf kayıtlarının istenilmesi halinde Kanunda yer alan ibraz süresi ise on yıldır.
TAKOGRAF (TAKOMETRE) KAYITLARI İLE FAZLA MESAİ (FAZLA ÇALIŞMA) İSPAT EDİLEBİLİR Mİ ?
Takograf (takometre) kayıtları, aracın kullanım sürelerine ilişkin bilgileri içermektedir. Bu durumda uluslararası tır şoförü ve yurt içi tır şoförlerinin çalışma sürelerine ilişkin takograf kayıtları büyük önem taşımaktadır. Uluslararası tır şoförü ve yurt içi şoförleri bu bağlamda fazla mesai yaptıklarını ve bu çalışma karşılığı olan ücretinin işveren tarafından ödenmediğini iddia etmesi halinde takograf (takometre) kayıtlarının ispatı için kullanabilirler. Takograf kayıtlarının, uluslararası tır şoförü ve yurt içi tır şoförlerinin fazla mesailerinin ispatı için kullanılabileceği konusunda pek çok Yargıtay kararı bulunmaktadır. Bu Yargıtay kararlarının birkaçına aşağıda yer verilmiştir.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 28.01.2021 tarih 2019/4921 E. , 2021/2626 K.
“Çalışma olgusu her türlü delille kanıtlanabilir. Çalışmanın ispatı konusunda, Sosyal Güvenlik Kurumu ve işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları, delil niteliğindedir. Özellikle iddia edilen çalışma döneminde Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtlarındaki işverenlerin araştırılması ve kayden görünen işverenlerle işçi arasında iş görme ediminin yerine getirilip getirilmediği, kaydın ne şekilde oluştuğu araştırılmalıdır.”
Yargıtay 9.Hukuk Dairesi 30.01.2013 tarih, 2010/39450 E, 2013/3675 K.
“Yurt içi tır şoförleri bakımından fazla çalışmalar her türlü delille ispatlanabilir ise de takometre kayıtları bulunması halinde inceleme bu kayıtlar üzerinden yapılmalıdır.”
Yargıtay 7.Hukuk Dairesi 08.05.2014 tarih 2014/1928 E. 2014/10131 K.
“Dosyadaki yazılara, hükmün Dairemizce de benimsenmiş bulunan yasal ve hukuksal gerekçeleriyle dayandığı maddi delillere ve özellikle bu delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre davalının tüm, davacının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazlarının reddine.
Davacı, otobüs şoförü olup 15.5.2000 tarihinden itibaren davalı yanında çalıştığını, sigorta girişinin 16.5.2002 tarihinde yapıldığını, iş aktinin emeklilik nedeniyle 28.1.2011 tarihinde son bulduğunu bildirerek fazla mesai ücreti, ulusal bayram genel tatil ücret ile fark kıdem tazminatı ve yıllık izin ücretinin ödetilmesini istemiştir.
Davalı iş aktinin emeklilik nedeniyle sona erdiğini ve kıdem tazminatı ödendiğini, otobüslerde ikişer şoförün görev yaptığını, kaptan şoförlerin çalışmalarının takometrelere kaydedildiğini bildirerek davanın reddini talep etmiştir.Mahkemece, davacının 16.5.2002-28.1.2011 tarihleri arasında davalı iş yerinde çalıştığı, iş aktinin emeklilik nedeniyle feshedildiği, eksik ödenen kıdem tazminatı ile davalı tanık beyanlarına göre hesaplanan haftalık 3 saat fazla mesai ücreti ile ulusal bayram genel tatil ücreti istemlerinin kısmen kabulüne, yıllık izin ücreti isteminin reddine karar verilmiştir.
Fazla çalışma süresi konusunda taraflar arasında uyuşmazlık bulunmaktadır.
Fazla çalışma yaptığını iddia eden işçi bu iddiasını ispatla yükümlüdür. Fazla çalışmanın ispatı konusunda iş yeri kayıtları ve otobüs şoförü olan davacı yönünden takograf kayıtları delil niteliğindedir.
Ancak, fazla çalışmanın bu tür belgelerle ispatlanamaması durumunda tarafların tanık beyanları ile sonuca gidilmelidir. Davacının yaptığı işin niteliğine ve dosyadan çözümü yaptırılan takometre kayıtlarına göre haftalık 9 saat fazla mesai yaptığı belirlendiği halde mahkemece davalı tanık beyanları esas alınarak haftalık 3 saat fazla mesai yapıldığı üzerinden hesaplanan fazla çalışma ücretine hükmedilmesi doğru değildir.
Şu durumda, mahkemece davacının haftalık 9 saat fazla çalışma yaptığı gözetilerek fazla mesai ücretinin hesaplattırılması ve sonucuna göre karar verilmesi gerekir. Anılan husus gözetilmeksizin verilen karar hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ : Temyiz olunan kararın yukarıda açıklanan nedenle BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcın istek halinde davacıya iadesine, aşağıda yazılı temyiz harcın davalıya yükletilmesine, 08.05.2014 günü oybirliği ile, karar verildi.”
TAKOGRAF (TAKOMETRE) KAYITLARINA İTİRAZ EDİLEBİLİR Mİ ?
Şayet fazla mesainin ispatı konusunda takograf kayıtlarına dayanılmış ve bu kayıtlar doğru şekilde analiz edilememişse bu rapora itiraz edilebilmektedir. Bu hususta takograf kayıtlarının makine mühendisi bilirkişisi tarafından dökümünün yapılması gerektiği yönünde Yargıtay kararları mevcuttur.
Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 29.04.2014 tarih 2013/10287 E. 2014/10219 K.
“Somut olayda, şoför olan davacının çalışma saatlerine ilişkin takograf kayıtları dosya kapsamına sunulmuştur. Mahkemece, öncelikle takograf kayıtları baş komiser bilirkişiye incelettirilerek ve daha sonra da anılan kayıtların dökümüne ve şahit beyanlarına göre fazla çalışma, genel tatil ve hafta tatili alacaklarının belirlendiği bilirkişi raporuna itibarla hüküm kurulmuş ise de yapılan araştırma eksik ve hüküm kurmaya yeterli değildir. Özellikle, takograf kayıtlarının incelendiği baş komiser bilirkişi raporu denetime elverişli olmadığı gibi hükme esas alınabilecek nitelikte de değildir. Yapılacak iş, takograf kayıtlarının makine mühendisi bilirkişi tarafından incelenerek, denetime elverişli şekilde davacının çalıştığı gün ve saatlerin tesbiti ile sadece takograf kayıtları esas alınarak fazla çalışma, genel tatil ve hafta tatili ücreti alacaklarının belirlenmesinden ibaret iken, eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi isabetsizdir.”
SONUÇ
Yazımızda detaylı olarak uluslarası ve yurt içi tır şoförlerinin fazla mesai ücreti ve fazla mesainin ispatı için kullanılabilen takograf kayıtlarının önemine yer verilmiştir. Fazla mesai yapan ve bu mesaisinin ücreti işveren tarafından ödenmeyen uluslararası ve yurt içi tır şoförlerinin hak kaybına uğramaması için İş Hukuku alanında uzman avukattan destek alması gerektiğini öneririz.
İzmir avukat olarak, hukuki konularda size rehberlik etmek ve sorularınıza cevap vermek için buradayız. Diğer yazılarımıza göz atmak için linke tıklayabilirsiniz.
Av. Özlem Nur KAYNAK
Av. Harun Ümit EREN
Sosyal Medyada Bizi Takip edin
https://www.facebook.com/kapitalhukuk
