Bu yazımızda son zamanlarda yaygın olarak satıcı ile tüketici arasında köprü görevini üstlenen kargo taşımacılığı ve kargo şirketlerinin hukuki sorumluluğu ele alınacaktır.
Giriş
Artan teknolojik gelişmelerle birlikte, ihtiyaçlarını karşılamak için bireylerin internet üzerinden online alışveriş sitelerine yönelmeleri ile alışveriş kültürü de günden güne değişmeye başlamıştır.
Online alışveriş sitelerinin yaygınlaşması ile birlikte, platformların lojistik sistemlerinin ve işleyişlerinin nasıl olacağı akla gelen önemli sorulardan biridir.
İnternet üzerinden yapılan alışverişlerle sipariş edilen ürünlerin dağıtımı ve tüketiciye ulaştırılması aşamaları kargo şirketleri ile sağlanmaktadır. Yakın geçmiş olarak nitelendirebileceğimiz kargoculuk hizmetleri, günümüzün ekonomi faaliyetlerinde de vazgeçilmez bir sektör halini almıştır.
Kargo, kurye ve dağıtım hizmetleri, sayı belirtemeyeceğimiz kadar fazla araç ve çalışanla sürekli aktif halde olan bir hizmet sunucusu olduğundan, taşımacılık sistemindeki sorunları da beraberinde getirmiştir.
Yazımızda ilk olarak kargo ve kuryenin tanım ve sorumlulukları, ardından bu sorunlarla karşılaşan kişi veya kurumların başvurması gereken hukuki yollar üzerinde durulacaktır.
Kargo ve Kurye Nedir?
Kargo, Karayolu Taşıma Kanunu’nda tek parçada en fazla yüz kilogramı geçmeyen küçük boyutlu koli, paket gibi parça eşyayı gönderilene ulaştırmak amacıyla kendi gözetimi ve denetimi altında yükleme, boşaltma, depolama gibi hizmetleri yerine getirmeyi üstlenenleri ifade etmektedir.
Taşımayı yapan ya da yaptıran kargo işletmeciliği, sorumluluğu da aynı oranda üstlenmektedir. Sorumluluğu üstlenen işletmenin, yapacakları iş kapsamında M türü yetki belgesi almaları zorunludur.
Kurye ise aynı kanunda, tek parçada en fazla beş kilogram ağırlığındaki kargoların kapıdan kapıya kendi nam ve hesabına dağıtımı yapma işi olarak tanımlanmıştır. Kurye görevini ifa edenlerin P türü yetki belgeleri bulunmak durumundadır.
Kargo Taşımacılığında Taşıyıcının Uyması Gereken Kurallar Nelerdir ?
Kargo taşımacılığı esnasında kargo şirketlerinin uyması gereken bazı kurallar aşağıda listelenmiştir.
- Kargo veya kurye firmaları yaptıkları dağıtımda, adrese teslim etmek için dağıtıma çıkarılarak herhangi bir sebeple dağıtım imkanı sağlanamayarak alıcılarına haber kağıdı bırakılmış olan kargoları/gönderileri, teslimat adresine en yakın olan merkez, şube veya acentelerinde toplam 3 günsüreyle bekletmek zorundadır.
- Kargo şirketleri, kargonunteslimatı sırasında, kargonun alıcı tarafından açılmasının kabulü halinde, bu talebi yerine getirmek zorundadırlar.
- Teslim edilmek istenen ürünün, tüketici tarafından incelemesi halinde herhangi bir hasar veya eksiklik saptanırsaalıcı ile birlikte kargo görevlisi bir tutanakla durumu tutanak altına almalıdır.
- Firmalar hizmetlerden engellilerin kolaylıkla ve yeterli derecede yararlanması için gerekli tedbirleri almakla ve kargoyu güvenli bir şekilde taahhüt ettiği yere kadar götürmekle yükümlüdürler.
Kargo Şirketlerinin Hukuki Sorumluluklarının Kapsamı
Bireylerin online alışveriş sitelerinden sipariş ettiği ürünler, satıcı firma tarafından, tüketiciye ulaştırılması için anlaşmalı olduğu kargo şirketine teslim edilmektedir.
Kargo şirketlerinin burada ki hukuki sorumluluğuna, hukukumuzda 4925 sayılı Karayolları Taşıma Kanunu ve Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nde ayrıntılı olarak yer verilmiştir.
Ürün satıcılarının ve özellikle kargo şirketlerinin, kargonun taşınması esnasında herhangi bir zarara uğramaması, zamanında ve doğru teslimat yapılması ile ilgili olarak hukuki sorumlulukları mevcuttur.
Türk Ticaret Kanunu’nun ilgili 875. maddesinde de taşıyıcının, eşyanın taşınmak üzere teslim alınmasından alıcısına teslim edilmesine kadar geçecek süre içinde, eşyanın zıyaından, hasarından veya teslimindeki gecikmeden doğan zararlardan sorumlu olduğu açıkça ifade edilmiştir.
Kargo Taşımacılığı Esnasında Meydana Gelen Zararlardan Kim Sorumludur?
Taşıma faaliyetleri esnasında dikkatsizlik veya başka birtakım sebeplerle söz konusu ürün üzerinde kırılma, yıpranma, bozulma veya kaybolma meydana gelebilir. Ayrıca ürünün tüketiciye teslim edilmesinde yaşanan gecikmelerle, satıcı ile tüketici arasında ihtilaf çıkması da son derece mümkündür.
Böyle bir durum söz konusu olduğunda kargo şirketlerinin sorumluluğuna başvurma yoluna gidilmesi gerekmektedir.
Ürünün taşıma esnasında zarara uğramasından dolayı ayıplı hale gelmesinde ayıbın hangi aşamada gerçekleştiği kimlerin sorumlu olduğunu ve sorumluluğun sınırını belirleyecektir. Ayrıca ürün teslim edilemediğinde, hem satıcı olan e-ticaret şirketinin hem de kargo şirketinin müteselsil sorumlu olacağı ifade edilmiştir.
Ayıplı Ürün Tesliminde Tüketici Neler Yapmalıdır?
Bazı durumlarda sipariş edilen ürün teslim alındıktan sonra, üründe eksiklik veya hata olduğu ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle tüketicilerin, ayıplı bir ürünle karşılaştıklarında hak kaybına uğramamak adına yerine getirmeleri gereken bazı yükümlülükleri vardır.
İlk olarak, sipariş edilen ürünün tüketiciye teslim edildiği sırada tüketici, ürünün ayıplı olup olmadığını, faturanın mevcut olup olmadığını kontrol etmelidir. Tüketicinin henüz malı kabul etmeden yaptığı kontrol sonrasında, herhangi bir ayıp görmesi durumunda kargo görevlisine hasar tespit tutanağı hazırlatması gerekmektedir.
Günümüzde tüketicilerin bu konu hakkında fazla bilgi sahibi olmamasından kaynaklı olarak ürünü hiç incelemeden teslim almaları veya kargo şirketleri tarafından buna zaman verilmemesi gibi durumlarla sık karşılaşılmaktadır.
Ayrıca Yargıtay konu ile ilgili olarak, 2021/4712 esas sayılı kararında “Kargo alıcısının, kargoda bir kırık veya hasar olduğu takdirde, haklarını kullanabilmesi için kargoyu teslim aldığı anda, ihtirazi kayıt koyması ve kanuni süreler içinde bildirimde bulunması gerekir.” şeklinde hüküm kurarak emsal nitelikte bir karar vermiştir.
Kargo Şirketlerine Karşı Tüketicinin Hakları Nedir?
Kargo firmalarının kaybolan veya eksik ulaştırılan kargolar ile ilgili şikâyet hatları bulunmaktadır. İlk olarak kargo alıcısı bu iletişim yollarını kullanarak, hatalı kargolar için bildirim yapabilir.
Yine Türk Ticaret Kanunu’nun 889. maddesinin birinci fıkrasında, eşyanın zıyaı veya hasara uğramış olduğu açıkça görülüyorsa, gönderen veya gönderilenin en geç teslim anına kadar zıyaı veya hasarı bildirmesi aksi halde eşyanın sözleşmeye uygun olarak teslim edildiğinin varsayılacağı, bildirimde ise zararın gerekli açıklıkla belirtilmesi ve nitelendirilmesinin gerekli olduğu, ikinci fıkrasında ise birinci fıkradaki karinenin, zıya veya hasarın açıkça görünmemesi ve eşyanın tesliminden sonra yedi gün içinde bildirilmemesi halinde de geçerli olduğu düzenlemiştir.
Bazı hallerde kargo taşımacılığı yapan kuryelerin, görev ihmalinde bulunmaları durumunda, sipariş edilen ürün tüketiciye geç ulaşmaktadır. Böyle bir durumla karşılaşıldığından tüketici, kargo şirketlerinden uğradığı maddi ve manevi zararların tazmin edilmesini isteyebilir.
Kargonun ilgilisine hiç teslim edilmemesi durumunda; mevzuat gereği, vatandaşlar, ilgili kargo firması ile iletişime geçtikten sonra sorun yaşamaya hala devam ediyorlarsa, ellerinde bulunan evraklarla ilgili bakanlık olan Ulaştırma Bakanlığına ya da bölge müdürlüklerine şikâyet etme hakkı bulunmaktadır.
Kargo Taşımasından Kaynaklı Tazminat Taleplerinde Görevli Mahkeme Nedir?
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun’un 3/k ve 3/l maddelerinde “tüketici” ve “tüketici işlemi” kavramının tanımlarına yer verilmiştir.
Tanıma göre tüketici, ticari ve mesleki olmayan amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kişidir. Tüketici işlemi ise, mal veya hizmet piyasalarında ticari veya mesleki amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kişiler ile tüketiciler arasında kurulan her türlü sözleşme ve hukuki işlemdir.
Yukarıda belirtilen tanımlamalar ışığında kargo taşıma sözleşmelerinin taraflarına bakıldığında tüketici işlemini haiz olduğu açıkça anlaşılmaktadır.
Yapılan sözleşme tüketici sözleşmesi olduğundan, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un ilgili 66 ve 68. maddelerinde yer alan düzenlemeye başvurulmalıdır. Madde gereği, tüketici işlemleri ile tüketiciye yönelik uygulamalardan doğacak ve değeri 66.000 TL altında kalan uyuşmazlıklarda Tüketici Hakem Heyetine başvuru zorunluluğu vardır.
66.000 TL’lik parasal sınırın üzerinde olan uyuşmazlıklar için Tüketici Mahkemeleri görevli olacaktır.
Sonuç
Yazımızda konu ile ilgili olarak kargo taşımacılığı ve kargo şirketlerinin hukuki sorumluluğu genel hatları ile incelendi ve tüketicilerin kargo şirketlerine karşı sahip olduğu haklar ele alındı.
Günümüzde giderek yaygın hale gelen internet alışverişlerinde, tüketiciyle satıcı arasındaki tüketim sözleşmelerinin sağlam temele dayandırılması bakımından, kargo şirketlerinin hukuki sorumluluk alanı çok geniştir. Bu ilişkide kargo firmalarında görev alan kişilerin yükümlülükleri olduğu gibi, tüketicilerin de hak kaybına uğramamaları adına uygulamaları gereken bazı adımlar söz konusudur.
Tüketici olarak vatandaş veya kurumların, tüketici hukuku kapsamında kargo taşımacılığından kaynaklı uğrayacakları hak ihlalleri karşısında, hak ve sorumluluklarını bilmeleri son derece önem arz ettiğinden, böyle bir durum karşısında hukuki destek almaları tavsiye edilir.
İzmir avukat olarak, hukuki konularda size rehberlik etmek ve sorularınıza cevap vermek için buradayız. Diğer yazılarımıza göz atmak için linke tıklayabilirsiniz.
Yaz Stajyeri Seçil ÇALIŞKAN
Av. Muhittin KURNAZ
Sosyal Medyada Bizi Takip edin
https://www.facebook.com/kapitalhukuk
