Sınır dışı etme (deport) kararı, genellikle ülke güvenliği ve kamu düzeni açısından tehlikeli görülen yabancıların ülkeyi terk etmelerini sağlamak için alınan bir karardır. Bu karar, Türkiye’de Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda düzenlenmiştir. Karar, Göç İdaresi Genel Müdürlüğü veya valilik tarafından alınabilir ve genellikle kolluk kuvvetleri tarafından yakalanan yabancılara uygulanır. Bu yazımızda sınır dışı kararına itiraz kavramını ele alacağız.
Sınır Dışı Kararı
Anayasa’nın 90. Maddesi çerçevesinde, Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerin, iç hukuktaki diğer kanunlardan öncelikli olduğu kabul edilmiştir. Bu sözleşmelerde, yabancıların milli güvenlik, kamu düzeni, kamu güvenliği, kamu sağlığı ve genel ahlak gibi gerekçelere dayanarak sınır dışı edilebilecekleri belirtilmiştir. Ancak Anayasa’nın 23. Maddesi, yerleşme ve seyahat hürriyeti konusunda vatandaşlarla yabancılar arasında eşitlik ilkesini kabul etse de, vatandaşların sınır dışı edilemeyeceğini ve yurda giriş haklarının ellerinden alınamayacağını belirtir.
Yazımızda sınır dışı etme kararının Türkiye’deki yasal ve anayasal temellerini ve uygulama esaslarını detaylı bir şekilde açıklayarak sınır dışı etme (deport) kararına nasıl itiraz edilir sorusunu cevaplayacağız.
Sınır Dışı Etme (Deport) Kararının Alınmasına Neden Olan Durumlar Nelerdir?
- Çalışma İzni Olmaksızın Çalışma: Türkiye’de bulunan bir yabancı, oturma iznine sahip olmasına rağmen çalışma izni bulunmuyorsa ve izinsiz olarak bir işte çalışıyorsa, bu durum yetkililer tarafından tespit edildiğinde deport cezasıyla karşı karşıya kalabilir. Kaçak işçi çalıştırılması Türkiye’de yasaktır ve bu durumda hem işçi için hem de işveren için yasal yaptırımlar uygulanabilir.
- Vize veya Oturma İzni Süresinin Aşılması: Bir yabancı, vizesinin veya oturma izninin süresi dolmuş olmasına rağmen Türkiye’de bulunmaya devam ediyorsa, bu kişi kaçak statüsünde kabul edilir ve deport cezasıyla karşı karşıya kalabilir.
- Sahte Evlilik: Türkiye’de yaşamak için kağıt üzerinde sahte bir evlilik yapmak, yabancılar arasında sıkça görülen bir durumdur. Bu durumda yetkililer tarafından tespit edilen sahte evliliklerde, yabancılar deport edilebilir ve sicillerine V70 tahdit kodu işlenerek ülkeye girişleri engellenebilir.
- Ahlaka Aykırı Davranışlar: Ülke sınırları içerisinde ahlaka aykırı davranışlarda bulunan yabancılar da deport cezasıyla karşı karşıya kalabilirler. Örneğin, fuhuş gibi yasa dışı faaliyetlerde bulunan yabancılar, yetkililer tarafından tespit edildiğinde sınır dışı edilebilirler.
Sınır dışı etme (deport) kararının kaldırılması mümkün olsa da, bu durumun sebebi ve ciddiyeti büyük ölçüde etkiler. Hakkında (deport kararı verilen bir yabancı, 5 ay ile 5 yıl arasında Türkiye’ye giriş yapamama cezası alabilir. Ancak ciddi suçlar veya bulaşıcı hastalıklar söz konusuysa, yabancılar için süresiz giriş yasağı kararı verilebilir. Bu süreçte yabancıların durumlarına göre ceza süreleri değişebilir.
Deport (sınır dışı) kararı, Türkiye’de Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün talimatı üzerine veya resen valilikler tarafından alınır. Bu kararı verme yetkisi valiliklere, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu uyarınca verilmiştir.
- Valilikler, aşağıdaki durumlarda sınır dışı etme (deport) kararı verebilecek yetkiye sahiptir:
- İşlediği suç nedeniyle mahkum edilip sınır dışı edilmesi gerektiği değerlendirilen yabancılar.
- Terör örgütleri veya çıkar amaçlı suç örgütlerinin yöneticileri, üyeleri, destekleyicileri olarak değerlendirilen yabancılar.
- Uluslararası kurum veya kuruluşlar tarafından terör örgütleriyle ilişkilendirilen yabancılar.
- Vize, ikamet izni veya ülkeye giriş amacıyla yapılan işlemlerde gerçeğe aykırı bilgiler veya sahte belgeler kullanan yabancılar.
- Geçimini yasadışı yollarla sağlayan yabancılar.
- Kamu düzeni, sağlığı veya güvenliği açısından tehdit oluşturan yabancılar.
- Vize veya ikamet izni süresini on günden fazla aşan yabancılar veya bu izinleri iptal edilenler.
- İkamet izni uzatma başvurusu reddedilen ancak Türkiye’den çıkmayan yabancılar.
- Çalışma izni olmaksızın çalışan yabancılar.
- Türkiye’ye yasal giriş veya çıkış kurallarını ihlal eden yabancılar.
- Ülkeye giriş yasağına rağmen Türkiye’ye gelen yabancılar.
- Uluslararası koruma başvurusu yapıp reddedilen, hariç tutulan, geri çeken veya koruma statüsü sona eren yabancılar.
Bu durumlarda valilikler deport kararı verebilir ve ilgili yabancılar sınır dışı edilebilir.Formun Üstü
Sınır Dışı Kararı ve Uygulanması Süreçleri Nelerdir?
- Sınır Dışı Etme (Deport) Kararının Verilmesi ve Tebliği: Deport kararı, ilgili yabancıya veya temsilcisine, avukatına tebliğ edilir. Bu karar Göç İdaresi Genel Müdürlüğü talimatı veya resen valilikler tarafından verilir.
- Sınır Dışı Etme (Deport) Kararının Değerlendirilmesi: Yabancı kolluk tarafından yakalandığında, valiliğe derhal bildirilir. Valilik, kararını en geç 48 saat içinde değerlendirir.
- İdari Gözetim Kararı Alınması: Deport kararı alınan yabancılardan belirli durumlarda idari gözetim kararı alınır. Bu karar, yabancının sınır dışı edilmesine kadar süreci kapsar.
- Sınır Dışı Edilme (Deport) Süreci: Deport kararı alınan yabancılar, idari gözetim kararı gerektiren durumda ise 48 saat içinde geri gönderme merkezine götürülür. Geri gönderme merkezlerinde bulunanlar kolluk tarafından sınır kapılarına taşınır.
- Terke Davet (Terke Çağrı): Deport kararı verilen yabancılara, Türkiye’yi terk etmeleri için belirli bir süre verilir. Bu süre en az 15 gün olmak kaydıyla 30 güne kadar verilebilir. Çıkış izin belgesi verilir.
- Meşruhatlı Vize ile Deport Kaldırma: Deport kararı olan yabancılar, evlilik, çalışma izni, eğitim veya tedavi gibi sebeplere dayanarak meşruhatlı vize alarak ülkeye geri dönebilirler. Ancak terör örgütleriyle ilişkili olanlar veya kamu düzeni, güvenliği veya sağlığı sebebiyle sınır dışı edilenler bu yola başvuramazlar.
- Sınır Dışı Edilemeyenler: Bazı durumlarda, belirli koşullara sahip yabancılar sınır dışı edilemez. Örneğin, ölüm cezasına, işkenceye veya insanlık dışı muameleye tabi tutulacağı ciddi emare bulunanlar, sağlık sorunları olanlar veya şiddet mağduru olanlar sınır dışı edilemezler.
Sınır Dışı Kararına (Deport) Nasıl İtiraz Edilir?
Hakkında sınır dışı etme (deport) kararı verilen yabancılar için belirli koşullar altında deport kaldırılması mümkündür.
Sınır dışı etme (deport) kararının kaldırılması, idari bir işlem olduğundan dolayı görevli mahkeme idare mahkemeleridir. Sınır dışı etme (deport) kararının kaldırılması için karar veren idareye dava açılması gerekmektedir.
Örneğin, Türkiye’de ikamet izni uzatılmadığı veya vizenin süresinin dolması nedeniyle deport edilen yabancılar, kendi ülkelerindeki Türk konsolosluklarına başvurarak çalışma izni talebinde bulunabilirler. Bu durumda çalışma izni verilmesiyle birlikte sınır dışı etme (deport) kararı da kaldırılmış olur. Ancak, bu durum sadece sürelerin uzatılmaması nedeniyle sınır dışı etme (deport) kararı verilen yabancılar için geçerlidir. Eğer yabancı suç işlememişse, sınır dışı etme (deport) kararının kaldırılması mümkündür. Cezası kaldırılan ve çalışma izni alan yabancı, Türkiye’ye dönme imkanına sahip olabilir.
Bazı durumlarda, yetkili merciler sahte evlilik gibi yanlış tespitlerde bulunabilir ve bu da kişileri mağdur edebilir. Bu durumda, Türkiye’de kalan eş, sınır dışı etme (deport) kararının kaldırılması için dava açabilir. Sınır dışı etme (Deport) kararına karşı açılacak olan davalarda belirli sürelerin geçirilmemesi önemlidir. İtirazda bulunma süresi kararın tebliğinden itibaren 7 gündür. Bu sürenin geçmesinden sonra dava açılamaz.
Sınır dışı (deport) kararına itiraz etmek için uzman bir avukat desteği almanızı tavsiye ediyoruz. Bu konuda İzmir Avukat Kapital Hukuk Büromuza başvurabilirsiniz.
