Hücrelerin anormal ve kontrolsüz bir şekilde büyüyerek vücut dokusunu tahrip etmesi ile oluşan kanser hastalığı günümüzde bireylerde çok yaygın bir şekilde görülmektedir. Gün geçtikçe artan vakalar ve çeşitli kanser hastalıkları nedeniyle tedavi yöntemleri de gün geçtikçe değişmekte ve gelişmektedir. Yazımızın konusunu oluşturan akıllı ilaç tedavileri son zamanlarda kanser hastalıklarının tedavisinde kullanılan yöntemlerdendir.
Akıllı ilaç tedavileri, standart kanser hastalığının tedavi yöntemleri olan kemoterapi, radyasyon tedavisi, ameliyatlar, hormon tedavisi gibi pek çok tedavi yöntemi sonrası hastalığın seyrinde olumlu sonuçlara erişilememesi nedeniyle tercih edilmektedir. Akıllı ilaçlar, vücudun bağışıklık sistemini güçlendirerek hastalığın seyrini yavaşlatma, hastalığı kontrol altında tutma ve hastanın yaşam süresini uzatmayı hedeflemektedir.
AKILLI İLAÇ ÇEŞİTLERİ NELERDİR ?
Kanser hastalığının pek çok türü bulunmakla birlikte , hastalığın tedavisinde kullanılan ilaçların da pek çok çeşidi bulunmaktadır. Özellikle son dönemde akıllı ilaç tedavilerinin pek çok hasta için kullanılması sebebiyle yeni ilaçlar üretilmektedir.
Hastalığın tedavisinde, ofisimizde de yürütülen dosyalarda yer alan Atezolizumab etkin maddeli Tecentriq, Pembrolizumab etkin maddeli Keytruda, Bevasizumab etkin maddeli Altuzan, Nivolumab etkin maddeli Opdivo, Trastuzumab etkin maddeli Herceptin, Rituksimab etkin maddeli Mabthera ilaçları sıkça kullanılan akıllı ilaçlar arasındadır.
AKILLI İLAÇLAR SGK TARAFINDAN KARŞILANIYOR MU?
Akıllı ilaç ücretlerinin yüksek olması ve ilaç kullanımlarının genellikle 21 günde bir olacak şekilde belirlenmesi durumları akıllara bu ilaçların devlet tarafından karşılanıyor mu sorusunu getirmektedir. Sağlık Uygulama Tebliği’nde (SUT) ve ekli listesinde bulunan ilaçlar, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanmaktadır. Yazımızda bahsi geçen ilaçlardan bazılarının ismi listede yer alsa da, belirli kanser türleri ve tedavi yöntemleri için geri ödeme kapsamı oldukça sınırlandırılmıştır. Yani ilaç isminin listede yer alması, her kanser hastası için ödeme yapılacağı anlamına gelmemektedir. Akıllı ilaçların pek çoğu ise SGK‘nın geri ödeme listesinde yer almadığı için maalesef devlet tarafından karşılanmamaktadır.
AKILLI İLAÇ BEDELLERİNİN SGK TARAFINDAN KARŞILANMASI İÇİN İZLENMESİ GEREKEN HUKUKİ YOLLAR NELERDİR ?
Bahsetmiş olduğumuz üzere ilaç bedellerinin günümüzde çok yüksek olması, tedavi sürecinin uzun olması sebepleri ile hastaların ilaçlara erişimi sınırlı olup ilaçlara erişim için izlenmesi gereken yollar ise kanser hastaları tarafından bilinmemektedir.
Burada belirtmek gerekir ki akıllı ilaçların, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanabilmesi için dava açmak zorunlu hale gelmiştir. Dava açılmadan önce ise izlenmesi gereken bir takım prosedürler mevcuttur.
Bunlardan ilki hastanın doktorunun Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’na (“TİTCK”) yapmış olduğu endikasyon dışı ilaç başvurusudur. İlgili kurum tarafından başvuruda bulunulan ilacın, ilgili endikasyonda kullanımının uygunluğu değerlendirilir ve kullanım onayı verilmesi halinde hasta tarafından ilaç kullanılabilir hale gelir. İlaç bedelinin karşılanabilmesi için açılacak davada kullanılması gereken ilk belge budur. Onay verilmemesi halinde ise hasta tarafından ilacın kullanılması halinde, ilaç bedelinin SGK tarafından karşılanması dava yoluyla dahi mümkün değildir.
Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu tarafından, endikasyon dışı ilaç başvuru onayı verilmemesi halinde ise izlenecek hukuki süreç hakkında diğer yazılarımızda ayrıntılı bilgiler mevcuttur.
Onay sonrası hasta tarafından ilaç kullanılmaya başlanmış ise hem satın alınan ilaç ücretlerinin ödenmesi talebi ile hem de bundan sonraki bedellerin SGK tarafından karşılanması talebi ile SGK’ya yapılması gereken ön başvuru şartı bulunmaktadır. Kurum tarafından başvurunun incelenmesi akabinde reddedilmesi halinde ise İş Mahkemelerinde ihtiyati tedbirli dava açılması gerekmektedir. Mahkeme tarafından ihtiyati tedbir talebinin kabul edilmesi durumunda ise hasta, davanın kesinleşmesine kadar ücretsiz bir şekilde ilaca erişim sağlayabilecektir.
İlaca erişimde yaşanabilecek bir aksaklığın sonuçlarının ciddi boyutlarda olması ve yaşam hakkının ihlali durumunun söz konusu olması sebebiyle Mahkemeler tarafından ihtiyati tedbir taleplerimiz kabul edilmektedir.
Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin sosyal bir devlet olduğu göz önünde bulundurulduğunda, devletin hastanın tedavisinde önem arz eden ilaç bedellerini karşılaması, bireyin yaşam hakkını ve sağlık hakkını koruması, sosyal devlet olma ilkesinin bir gereğidir.
Bu nedenle hastanın en temel haklarından olan yaşam hakkını ve sağlık hakkını koruyabilmesi için tedavisinde kullanması gereken ilaçların devlet tarafından karşılanabilmesini sağlamak amacıyla avukatı ile birlikte hukuki yol izlemesi gerekmektedir.
Av. Şule ÇELİK
