Bu yazımızda vergi ziyaı suçu ve cezası ele alınacaktır.
GİRİŞ
Vergi, Devletin toplum için sunmuş olduğu kamusal hizmetlerin devamlılığını sağlamak, yaşam standardını yükseltmek, bu hizmetlerin maddi olarak karşılanması adına vatandaşlardan tahsil ettiği gelir olarak tabir edilir. Gelir İdaresi Başkanlığı verilerine göre çok sayıda vergi türü vardır. Bu vergilerin mükellefleri sorumlu oldukları vergileri eksiksiz olarak yerine getirmekle mükelleftir. Yükümlülüklerini geç veya eksik yerine getirenler hakkında çeşitli hukuki ve cezai yaptırımlar uygulanır. Ülkemizde suçlar ve cezai yaptırımlar Türk Ceza Kanunu ve Kabahatler Kanunu’nda düzenlenmiş ise de vergi kanunu ilgilendiren suç ve cezalar Vergi Usul Kanun’unda düzenlenmiştir. Bugünkü yazımızda değineceğimiz suç ise vergi ziyaı suçudur.
Vergi Ziyaı Suçu Vergi Usul Kanunu 341. Maddesinde düzenlendiği şekline göre mükellefin veya sorumlunun vergilendirme ile ilgili ödevlerini zamanında yerine getirmemesi veya eksik yerine getirmesi yüzünden, verginin zamanında tahakkuk ettirilmemesini veya eksik tahakkuk ettirilmesini ifade eder. Bu suçu işleyen mükellef veya sorumluya Vergi Ziyaı Cezası kesilir. Vergi yükümlülüğünün sonradan tamamlanması veya giderilmesi ceza verilmesine engel olmaz.
VERGİ ZİYAI SUÇUNA NEDEN OLAN HALLER NELERDİR?
Vergi Usul Kanunu 341. Maddesine göre Vergi Ziyaı Suçu şu durumlarda ortaya çıkmaktadır:
- Mükellefin veya sorumlunun vergilendirme ilgili ödevlerini zamanında yerine getirmemesi veya eksik yerine getirmesi yüzünden verginin zamanında tahakkuk ettirilmemesi Vergi Ziyaı suçuna sebebiyet vermektedir. Vergi Usul Kanununda düzenlenmiş olan mükellefin ödevleri başlığı altında belirtilen ödevler ise şunlardır:
– İşe başlama, işten ayrılma, adres değişikliği, iş değişikliği bildirimleri,
– Defter tutma ,
– Belge düzenleme,
– Muhafaza ve ibraz ödevleri
– Vergi incelemesinde yetkililere yardım ve diğer görevler.
Herhangi bir ceza ile karşılaşmamak için mükelleflerin yukarıda belirtilen görevleri tam ve zamanında yerine getirmek zorundadır.
- Şahsi, medeni haller veya aile durumu hakkında gerçeğe aykırı beyanlar ile veya sair suretlerle verginin noksan tahakkuk ettirilmesine veya haksız yere geri verilmesine sebebiyet vermek de vergi ziyaı hükmündedir. Vergi Usul Kanunu’nda bazı kişilere belirli şartlar dahilinde bazı indirimlerden yararlanma hakkı tanınmıştır. Belirtilen şartları taşıyıp taşımadıkları mükellefin beyanı ve sunduğu belgelerler tespit edilmektedir. Belirtilen konularda gerçeğe aykırı beyanda bulunmaları nedeniyle vergi borçlarında haksız bir indirim yapılması ya da ödedikleri tutarların geri verilmesine neden olmaları da vergi ziyaı hükmündedir.
Veraset ve İntikal Vergisine ilişkin düzenlemede ise Vergi Usul Kanunu 342. Maddesinde özel bir durum eklenmiştir:
Veraset ve intikal vergisine ilişkin mükellefiyetlerde tahakkuk muamelesi yapılmak için beyanname verme süresinin sonundan başlayarak 15 gün beklenir. Beyanname bu süre içinde verilirse vergi ziyaı olmamış sayılır.
VERGİ ZİYAI SUÇUNUN CEZASI NEDİR?
Yukarıda belirttiğimiz şekilde VUK 341. Maddesinde belirtilen vergi ziyaı halleri oluşması durumunda mükellef aleyhine hem maddi hem de hürriyeti bağlayıcı cezalar verilmektedir. Vergi Usul Kanunu 344. Maddesine göre “Vergi ziyaı suçu işleyenlere vergi ziyaı cezası kesilir ve bu ceza ziyaa uğratılan verginin bir katına, bu verginin kendi kanununda belirtilen normal vade tarihinden cezaya ilişkin ihbarnamenin düzenlendiği tarihe kadar geçen süre için, bu kanunun 112.maddesine göre ziyaa uğratılan vergi tutarı üzerinden hesaplanan gecikme faizinin yarısının eklenmesi suretiyle bulunur.” denilmektedir.
İlgili kanun maddesinden de anlaşılacağı üzere kanun koyucu uğranılan zararın tazmini yönünde ceza belirlemiştir. Ayrıca Vergi Usul Kanunu 359. Maddesinde yazılı fillerle sebebiyet vermesi halinde verilecek ceza ağırlaştırılarak uygulanacak olup bu ceza üç kat, iştirak halinde olanlara ise bir kat olarak uygulanır.
Vergi ziyaına sebep olan hareketin ağırlığına göre verilecek ceza da değişmektedir.
-Üç Kat Vergi Ziyaı Cezası Gerektiren Haller ;
Bu filler Vergi Usul Kanunu 359. Maddesinde sayılmış olup, kaçakçılık fiilleri başlığı altında düzenlenmiştir. Vergi Ziyaı suçunun bu fillerle işlemesi halinde verilecek ceza ağırlaştırılarak uygulanacak olup bu ceza üç kat, iştirak halinde olanlara ise bir kat olarak uygulanır. Ayrıca fail hakkında Asliye Ceza Mahkemesinde ceza davası açılır ve on sekiz aydan beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
Bu suçlar şunlardır:
-Defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hileleri yapma,
-Gerçek olmayan veya kayda konu işlemlerle ilgisi bulunmayan kişiler adına hesap açma,
-Çift defter tutma, deftere kaydedilmesi gereken hesap ve işlemleri başka ortamlara kaydetmek,
-Defter, kayıt ve belgeleri tahrif etme veya gizleme veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleme veya bu belgeleri kullanma.
Vergi Kanunları uyarınca tutulan veya düzenlenen ve saklama ve ibraz mecburiyeti bulunan defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
– 1 Kat oranında Vergi Ziyaı Cezası Gerektiren Haller,
Vergi Usul Kanunu 341 inci maddede yazılı hallerde vergi ziyaına sebebiyet verildiği takdirde, mükellef veya sorumlu hakkında ziyaa uğratılan verginin bir katı tutarında vergi ziyaı cezası kesilir.
– 1/2 veya 1/5 oranında Vergi Ziyaı Cezasını Gerektiren Haller;
–Beyannamenin kendiliğinden geç verilmesi (Vergi incelemesine başlanılmasından veya takdir komisyonuna sevk edilmesinden sonra verilenler hariç olmak üzere, kanuni süresi geçtikten sonra verilen vergi beyannameleri için bu madde uyarınca kesilecek ceza yüzde elli oranında uygulanır.)
–Beyannamenin izaha davet kapsamında verilmesi. (Vergi incelemesine başlanılmadan veya takdir komisyonuna sevk edilmeden önce verginin ziyaa uğradığına delalet eden emareler bulunduğuna dair yetkili merciler tarafından yapılmış ön tespitler hakkında tespit tarihine kadar ihbarda bulunulmamış olması kaydıyla mükellefler izaha davet edilebilir. Mükelleflerce yapılan izah sonucu vergi ziyaına sebebiyet verilmediğinin idarece anlaşılması hâlinde mükellefler söz konusu tespitle ilgili olarak vergi incelemesine tabi tutulmaz veya takdir komisyonuna sevk edilmez. Mükelleflerce yapılan izahın yeterli bulunmaması hâlinde, değerlendirme sonucunu içeren yazının tebliğ edildiği tarihten itibaren otuz gün içerisinde; hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin verilmesi, eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya düzeltilmesi ve ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için, 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranında bir zamla aynı sürede ödenmesi şartıyla vergi ziyaı cezası, ziyaa uğratılan vergi üzerinden %20 oranında kesilir . VUK 370 )
VERGİ ZİYAI CEZASINA İTİRAZ EDİLEBİLİR Mİ?
Vergi ziyaı cezalarına karşı doğrudan iptal davası açılabildiği gibi verilen cezada bir hata yapıldığını düşünülmesi halinde 5 yıllık hak düşürücü süre içerisinde idareye başvurarak hatanın düzeltilmesini isteyebilir.
İptal davası Vergi Mahkemesinde ceza ihbarnamesinin tebliğinden itibaren 30 gün içerisinde açılması gerekmektedir. 30 günlük dava açma süresi içerisinde idareye başvuru yapılması halinde, dava açma süresi kendiliğinden durmaktadır. Düzeltme talebi idare tarafından reddedilmiş veya reddedilmiş sayılması halinde ise ret kararının mükellefe tebliğinden veya reddedilmiş sayılma gününden itibaren kalan dava açma süresi içerisinde iptal davası açılabilecektir. Vergi ziyaı cezasının iptali davasında yetkili mahkeme vergi ziyaı cezasını kesen vergi dairesinin bulunduğu yer mahkemesidir.
UZLAŞMA
İtiraz ve iptal davası açma dışında mükellef ceza ihbarnamesinin kendisine tebliğinden itibaren 30 gün içerisinde cezayı kesen vergi dairesi ile uzlaşma yoluna gidebilir. Uzlaşma sağlanması halinde mükellef uzlaşılan ceza hakkında iptal davası açamayacaktır. Uzlaşma sağlanamaması halinde ise iptal davası açılabilir. Uzlaşma süresince dava süresi bitmiş veya 15 günden az kalmışsa bu süre, tutanağın mükellefe tebliğinden itibaren 15 gün daha uzayacaktır. İzmir avukat tavsiye almak, vergi cezalarıyla ilgili süreçleri ve hakları daha iyi anlamak için önemli bir adım olabilir.
PİŞMANLIK (VUK M 371)
Vergi Usul Kanunu’nun 371. maddesinde ifade edildiği şekliyle pişmanlık ve ıslah, beyana dayanan vergilerde, vergi ziyaı cezasını gerektiren fiilleri işleyen mükelleflerin kanuna aykırı hareketlerini ilgili makamlara kendiliğinden dilekçe ile haber vermesi halinde vergi ziyaı cezası kesilmez. Pişmanlık hükümlerinden yararlanabilmek için aşağıdaki koşulların sağlanması gerekmektedir:
–Mükellefin keyfiyeti haber verdiği tarihten önce bir muhbir tarafından her hangi resmi bir makama dilekçe ile veya şifahi beyanı tutanakla tevsik edilmek suretiyle haber verilen husus hakkında ihbarda bulunulmamış olması gerekmektedir.
– Haber verme dilekçesinin yetkili memurlar tarafından mükellef nezdinde haber verilen olayın ilgili olduğu vergi türüne ilişkin bir vergi incelemesine başlandığı veya olayın ve ilgili olduğu vergi türünün takdir komisyonuna intikal ettirildiği günden evvel verilmiş ve resmi kayıtlara geçirilmiş olması gerekir.
– Hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin mükellefin haber verme dilekçesinin verildiği tarihten başlayarak onbeş gün içinde tevdi olunması gerekir.
– Eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının mükellefin keyfiyeti haber verme tarihinden başlayarak onbeş gün içinde tamamlanması veya düzeltilmesi gerekir.
VERGİ ZİAYI CEZASINDA ZAMANAŞIMI
Vergi ziyaı cezasının bağlı olduğu vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın birinci gününden başlayarak beş yıl geçtikten sonra vergi ziyaı cezası kesilemez.
Diğer yazılarımıza göz atmak için linke tıklayabilirsiniz.
Av. Ruken KAYA
Av. Harun Ümit EREN
Sosyal Medyada Bizi Takip edin
https://www.facebook.com/kapitalhukuk
