Bu yazımızda ruhsatsız ya da ruhsata aykırı şekilde yapılan imar mevzuatına aykırı yapılar hakkında idare tarafından verilen imar para cezası ve imar para cezasının hesaplanması hakkında detaylı olarak bilgi verilecektir.
İMAR PARA CEZASI NEDİR ?
3194 sayılı İmar Kanunu ile imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapılar hakkında çeşitli idari müeyyideler düzenlenmiştir. İmar mevzuatına aykırılık taşıyan yapılar hakkında düzenlenen idari müeyyidelerden biri de imar para cezasıdır. Söz konusu idari müeyyedelere dair kanun hükmü ilgili kanunun 42. maddesinde yer almaktadır. İmar Kanunu 42. maddeye göre,
- Ruhsat alınmaksızın
- Ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere ve imar mevzuatına aykırı olarak
- Ruhsat alınmadan yapılabilen yapılardan kanun maddesinde belirtilen koşullar sağlanmadan yapılan yapıların;
- Yapı sahibine
- Yapı müteahhidine
- Fenni mesullerine
- Yapının mülkiyet durumuna,
- Bulunduğu alanın özelliğine,
- Durumuna,
- Niteliğine ve sınıfına,
- Yerleşmeye ve çevreye etkisine,
- Can ve mal emniyetini tehdip edip etmediğine,
- Aykırılığın büyüklüğüne göre bin Türk lirasından az olmamak üzere idari para cezası verilir.
İMAR PARA CEZASI HESAPLAMA:
3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesinde imar para cezasının nasıl hesaplanacağına ilişkin düzenleme yapılmıştır.İmar para cezası hesabı yapılırken üç aşamalı bir hesaplama yöntemi öngörülmüştür. Buna göre;
Temel Para Cezası: 42.maddenin 2. fıkrasının (a) veya (b) bendinde temel para cezası miktarına ilişkin hüküm yer almaktadır.
Artırım Sebepleri: Hesaplanan temel para cezası miktarı üzerinden 2. fıkranın (c) bendinde belirtilen artırım sebepleri uygulanarak arttırım yapılır.
İlave Para Cezası: Arttırım yapılan imar para cezasına ilave imar parası sebepleri varsa 42. maddenin 2. fıkranın (ç) bendi uyarınca belirlenen ilave para cezası eklenerek toplam imar para cezası hesaplanır.
Temel İmar Para Cezasının Tespiti:
3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesinin 2. fıkrasında temel para cezasının hesaplanmasında iki farklı hesaplama yöntemi öngörülmüştür. Ilgili fıkranın (a) ve (b) bentlerinde iki ayrı durumda verilecek imar para cezası olduğuna dair düzenleme mevcuttur. Buna göre verilecek olan imar para cezasının (a) fıkrasına göre mi yoksa (b) fıkrasına göre mi hesaplanacağının belirlenmesi gerekir.
Yapının imar mevzuatına aykırı olduğundan bahisle hesaplanacak olan para cezalarında öncelikli olarak temel para cezasının İmar Kanunu 42.maddedin (a) veya (b) bendi gereğince doğru tespit edilmesi gerekmektedir.
Danıştay 6. Dairesinin 05.11.2020 tarih ve E:2019/10970, K:2020/10504 sayılı kararı:
“Temel para cezasının belirlenmesinde yapı sınıf ve grubunun hatalı tespit edilmesi durumunda, hatalı yapı sınıf ve grubu üzerinden hesaplanan para cezasının tamamının iptaline karar verilir.”
Danıştay 6. Dairesinin 26.11.2020 tarih ve E:2019/10710, K:2020/11595 sayılı kararı:
“3194 sayılı İmar Kanununun 42/2. fıkrasının (a) bendinde, temel para cezasının hesaplanmasında, yapı inşaat alanı ile yapı sınıfı ve grubu temel kriterler olarak öngörüldüğünden, temel para cezasının bu kriterlere aykırı olarak hesaplandığının tespit edilmesi halinde, aykırılığı tespit edilen para cezası miktarına anılan fıkranın (c) bendinde öngörülen arttırım oranları uygulanarak belirlenen toplam para cezasının da tamamının iptal edilmesi gerektiği..” hükmü sabittir.
İmar Para Cezası Artırım Sebepleri:
İmar mevzuatına aykırılık taşıyan yapı hakkında Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrasının (c) bendinde sayılı artırım nedenleri de bulunuyorsa bu durumda yapı hakkında verilecek olan imar para cezasına arttırım uygulanır. Bu durumda imar para cezasının hesaplanmasında 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesinin 2. fıkrasının (a) ve (b) bentlerine göre temel para cezası belirlendikten sonra, 42. maddenin 2. fıkrasının (c) bendinde sayılan artırım oranları uygulanır.
3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesinin 2. fıkrasının (c) bendinde sayılan artırım sebepleri şunlardır:
(a) ve (b) bentlerine göre cezalandırmayı gerektiren aykırılığa konu yapı;
1) Hisseli parselde diğer maliklerin muvafakati alınmaksızın yapılmış ise cezanın % 30’u,
2) Kamuya veya başkasına ait bir parselde yapılmış ise cezanın % 40’ı,
3) Uygulama imar planında veya parselasyon planında “Kamu Tesisi Alanı veya Umumî Hizmet Alanı” olarak belirlenmiş bir alanda yapılmış ise cezanın % 60’ı,
4) Mevcut haliyle veya öngörülen bir afet tehlikesi karşısında can ve mal emniyetini tehdit ediyor ise cezanın % 100’ü,
5) Uygulama imar planı bulunan bir alanda yapılmış ise cezanın % 20’si,
6) Yapılaşmaya yasaklanmış bir alanda yapılmış ise cezanın % 80’i,
7) Özel kanunlar ile belirlenmiş özel imar rejimine tabi bir alanda yapılmış ise cezanın % 50’si,
8) Ruhsatsız ise cezanın % 180’i,
9) Ruhsatı hükümsüz hale gelmesine rağmen inşaatı sürdürülüyor ise cezanın % 50’si,
10) Yapı kullanma izin belgesi alınmış olmakla birlikte, ruhsat alınmaksızın yeni inşaî faaliyete konu ise cezanın % 100’ü,
11) İnşaî faaliyetleri tamamlanmış ve kullanılmıyor ise cezanın % 10’u,
12) İnşaî faaliyetleri tamamlanmış ve kullanılıyor ise cezanın % 20’si,
13) Çevre ve görüntü kirliliğine sebebiyet veriyor ise cezanın % 20’si,
(a) ve (b) bentlerinde belirtilen şekilde tespit edilen para cezalarının miktarına göre ayrı ayrı hesap edilerek ilave olunur. Para cezalarına konu olan alanın hesaplanmasında, aykırılıktan etkilenen alan dikkate alınır.
İlave İmar Para Cezası:
7226 sayılı Kanun’un 39. maddesiyle, 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesinin 2. fıkrasına eklenen (ç) bendinde; “Bu fıkra uyarınca idari para cezası verilmesini gerektiren aykırılığa konu alan ile bu alanın bulunduğu arsa veya arazinin emlak vergisine esas asgari metrekare birim değerinin çarpımı ile bulunan bedel kadar idari para cezası yukarıdaki bentlere göre verilen para cezalarına ayrıca ilave edilir. Bu fıkraya göre verilen idari para cezasının ilgilisine tebliğinden itibaren bir ay içinde aykırılığın giderilmesi ve yapının mevzuata uygun hale getirilmesi halinde bu bent uyarınca ilave edilen para cezası tahsil edilmez.” hükmüne yer verilmiştir.
İmar para cezası uygulanan imar mevzuatına aykırı yapı hakkında ilave para cezası verilmesi gerekli aykIrılık söz konusu olmamasına rağmen ilave imar para cezası uygulanması, yahut ilave imar para cezasının hatalı olarak hesaplanması gibi hallerde ilave para cezasının iptali gerekir.
SONUÇ
Bu yazımızda detaylı olarak imar para cezasının hesaplanması ve hesaplama da dikkat edilecek hususlara yer verilmiştir. Yazımızda da görüleceği üzere imar mevzuatına aykırı şekilde, ruhsatsız olarak ya da ruhsata aykırı olarak yapılan halk tabiri ile kaçak yapılar için hukukumzda çeşitli idari müeyyyideler düzenlenmiştir. Ruhsatsız ya da ruhsata aykırı şekilde yapılan yapılar hakkında verilen imar para cezalarının hesabı teknik hususlar içermektedir. Bununla birlikte Danıştay kararlarında da hükmedildiği gibi şayet temel para cezasının tespitinde hata yapılmış ise imara para cezası tümden hukuka aykırı hale gelmektedir. Bu durumda hesaplanan imar para cezasının doğru şekilde hesaplanıp hesaplanmadığı ya da gerçekten imar para cezası verilmesine gerek olup olmadığının kontrolü gerekir. Öyle ki tarafınıza hukuka aykırı şekilde imar para cezası verildiyse bu imar para cezasına süresi içerinde itiraz etmek gereklidir. Şayet tarafınıza herhangi bir nedenle imara para cezası verilmişse söz konsu imar para cezasına itiraz etmek bakımından İmar Hukuku alanında uzman avukatlardan hukuki destek alınması haklarınızın korunması bakımından önem teşkil etmektedir. Yine bu konuda ofisimize de ulaşabilirsiniz.
İzmir avukat olarak, hukuki konularda size rehberlik etmek ve sorularınıza cevap vermek için buradayız. Diğer yazılarımıza göz atmak için linke tıklayabilirsiniz.
Av. Özlem Nur KAYNAK
Av. Harun Ümit EREN
Sosyal Medyada Bizi Takip edin
https://www.facebook.com/kapitalhukuk
https://www.instagram.com/kapitalhukuk/
https://tr.linkedin.com/company/kapi%CC%87tal-hukuk
Yararlanılan Kaynak:
https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=3194&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
