İHTİYATİ TEDBİR NEDİR?
İhtiyati tedbir nedir?
İhtiyati tedbir, yargılama sürecinin başından kesin hüküm verilene kadar geçen sürede davacı veya davalı tarafın hukuki durumunda meydana gelecek zararları önleyebilmek adına verilen geçici nitelikte bir hukuki koruma türüdür. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda “Geçici Hukuki Korumalar” başlığı, Onuncu Kısım Birinci Bölümde düzenlenmektedir. Kavramı açıklamaya başlamadan önce, geçici hukuki korumaların ne olduğunu ifade edelim.
Geçici hukuki koruma nedir?
Yargılama sürecinde kötüniyetli davranışlara engel olmak için yargı organları tarafından verilen geçici nitelikteki kararlara geçici hukuki koruma denir. Hem davalı hem de davacı tarafından istenebilir. Geçici hukuki korumalar bağlayıcıdır. İncelemesi basit ve çabuk yapılır, yargılamasında yaklaşık ispat derecesi aranır. İhtiyati tedbir, geçici hukuki koruma türlerinden biridir. Bunun dışındaki geçici hukuki korumalar; ihtiyati haciz, delil tespiti ve özel kanunlarda düzenlenen diğer geçici hukuki koruma türleridir.
Amaçlarına göre tedbir kararları nelerdir?
- Teminat amaçlı tedbirler:Temel tedbir şeklidir. Burada gerçekleşmesi engellenen veya zorlaşan çekişmeli bir hakkın korunması ve yargılama sonuna kadar icrasının teminat altına alınması söz konusudur.
- Eda amaçlı tedbirler:Çekişme konusu hakkın geçici olarak ifa edilmesini sağlayan tedbir türüdür. Buradaki ifa kesin değil geçicidir. Buna örnek olarak dava sırasında tedbir nafakasına hükmedilmesini gösterebiliriz.
- Düzenleme amaçlı tedbirler:Çekişmeli hukuki ilişkinin geçici olarak düzenlenmesini sağlar. Buna örnek olarak boşanma davası sırasında çocuğun taraflardan birine verilmesini verebiliriz.
İhtiyati tedbir şartları
Tedbirin temelde iki şartı bulunmaktadır. Hakim somut olayın özelliklerini değerlendirerek şartların gerçekleşip gerçekleşmediğini tespit edecektir. Tedbirin şartları:
- Tedbire esas hak:Yargılama konusunu oluşturan hak aynı zamanda tedbirin konusunu oluşturur. Burada hakim tarafından yapılan incelemeyle talep edilen hukuki korumanın yargılama konusu hak ile uyuşup uyuşmadığının değerlendirilmesi çok önemlidir. Örneğin, para alacaklarında kural olarak uygulanacak geçici hukuki koruma ihtiyati hacizdir. Bu durumda hukuk ihlali yapmamak adına para alacağı için tedbir talebinde bulunan tarafın talebi reddedilmeli, tarafın talebi üzerine tedbir kararı verilmemelidir.
- Tedbir sebebi:Kanunda düzenlendiği üzere,
- Hakkın elde edilmesi önemli ölçüde zorlaşmışsa
- Hakkın elde edilmesi tamamen imkânsız hale gelmişse
- Gecikme sebebiyle bir sakıncanın veya ciddi bir zararın doğması tehlikesi varsa ihtiyati tedbir sebebi var kabul edilecektir.
Burada hâkimin takdir yetkisi oldukça geniştir. Hâkim yaklaşık ispat ölçüsünü dikkate alarak zararı ortadan kaldıracak veya engelleyecek tedbir kararını verecektir.
İhtiyati tedbir talebi
İhtiyati tedbir bir dava olmadığı gibi, dava açılmadan önce veya dava sırasında da istenebilir. Kanunda da ifade edildiği üzere tedbir dava açılmadan önce, ASIL UYUŞMAZLIK BAKIMINDAN GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEMEDEN, dava sırasında ise ancak asıl davanın görüldüğü mahkemeden istenebilir. İhtiyati tedbir yargılamasında basit yargılama usulü uygulanır. Tedbir talep eden taraf, ihtiyati tedbire esas hakkı, hangi ihtiyati tedbir sebebine dayandığını açıkça göstermeli ve bununla ilgili delillerini mahkemeye sunmalıdır. Bununla birlikte gerekli harç ve giderler de yatırılmalıdır.
Tedbir sonucu verilebilecek kararlar ve başvurulabilecek kanun yolları nelerdir?
- Tedbir kararının reddi: Tedbir şartları mevcut olmadığında, gerekli ölçüde ispat edilemediğinde tedbir talebi reddedilir. Ret kararına karşı istinaf yoluna başvurmak mümkün olmakla birlikte bölge adliye mahkemesinin verdiği karar kesindir. Bu karara karşı temyize gidilemez.
- Tedbir kararının kabulü: Tedbir kararının şartları mevcut olduğu takdirde tedbir kararı kabul edilir. Bu durumda aleyhine tedbir kararı verilen tarafın karara karşı koyması mümkündür.
İhtiyati tedbir kararına itiraz
- Kendisi dinlenilmeden aleyhine ihtiyati tedbir kararı verilen taraf karara itiraz edebilir. Kararın uygulanması sebebiyle açıkça menfaati ihlal edilen üçüncü kişiler de itiraz yoluna başvurabilir.
- Durum ve şartların değişmesi sebebiyle karara itiraz edilebilir. Menfaati açıkça ihlal edilen üçüncü kişiler de bu yola başvurabilirler.
- HMK madde 395 gereği aleyhine tedbir kararı verilen taraf veya hakkında tedbir kararı uygulanan kişiler mahkemeye başvurup teminatgöstererek tedbirin tamamen kaldırılmasını veya değiştirilmesini isteyebilirler.
Diğer yazılarımıza göz atmak için linke tıklayabilirsiniz.
Av.Bahadır Gökhan Kaya
Stj.Av.Çağla Ersungur
Sosyal Medyada Bizi Takip edin
https://www.facebook.com/kapitalhukuk
https://twitter.com/kapital_hukuk
https://www.instagram.com/kapitalhukuk/
https://tr.linkedin.com/company/kapi%CC%87tal-hukuk
