İsim ve soy isim, bireylerin kimliklerini belirlemek ve ayırt edilebilmelerini sağlamak amacıyla kullanılan iki temel unsurdur. Ayrıca bireylerin toplumsal hayatta tanınmalarını, aile bağlarını ve kültürel kimliklerini korumalarını sağlayan temek unsurlardır.
Türk Medeni Kanunu’nun 187. maddesi hükmüne göre evlenen kadınlar, eşlerinin soyadlarını kullanma zorunluluğu ile karşı karşıya kalmışlardır. Kadınlar, evlendikleri kişinin soyadını eklemek suretiyle evlilikten önceki soyadlarını kullanmaya devam edebilmekteydiler. Aile birliğinin sağlanması gerekçesiyle, kadınların yalnızca kendi soyadlarını kullanabilme imkânı bulunmamaktaydı. Bu düzenleme, toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda sorunlara neden olmakta ve kadının kendi soyadını kullanma hakkını elinden almaktaydı.
Anayasa Mahkemesi’nin 22.02.2023 tarihli kararı doğrultusunda bu düzenleme ortadan kalkmış olup ülkemizde toplumsal cinsiyet eşitliği adına önemli bir adım atılmıştır.
Evlilikte kadının soyadı meselesi hakkında daha detaylı bilgi edinmek veya soyadı ile ilgili hukuki davalarda hukuki destek almak için İzmir Boşanma Avukatı hizmetimizden faydalanabilirsiniz.
Kadınların Eşlerinin Soyadını Alma Zorunluluğu
Kadınların soyadı sorunu, toplumsal cinsiyet eşitliği bağlamında uzun süredir tartışılan önemli bir konudur. Geleneksel olarak birçok toplumda, kadınlar evlendiklerinde eşlerinin soyadını almak zorunda kalmışlardır. Bu uygulama, kadınların kimliklerini ve bireysel özgürlüklerini sınırlayan bir unsur olarak eleştirilmiştir.
Dünyada Kadınların Soyadı Kullanımları
Amerika Birleşik Devletleri’nde, kadınların evlendikten sonra eşlerinin soyadını almaları yaygın bir uygulamadır. Ancak son yıllarda, birçok kadın kendi soyadlarını kullanmaya devam etmeyi tercih etmektedir ve bu konuda hukuki bir zorunluluk bulunmamaktadır. Bu tercih, kadınların kimliklerini koruma ve bireysel özgürlüklerini vurgulama çabalarının bir yansımasıdır.
İspanya’da ise geleneksel olarak kadınlar hem babalarının hem de annelerinin soyadlarını taşırlar. Evlilikten sonra soyadlarını değiştirmek zorunda değillerdir. Bu uygulama, bireylerin her iki ebeveynin soyadını taşıyarak kimliklerini korumalarına olanak tanımaktadır.
Japonya’da, kadınların evlendikten sonra kocalarının soyadını almaları zorunlu kılınmıştır. Ancak, Japonya Anayasa Mahkemesi’ne yapılan itirazlar ve kadın hakları savunucularının çabaları sonucunda, bu uygulamanın değiştirilmesi için toplumsal ve hukuki mücadeleler devam etmektedir.
Ülkemizde Kadınların Soyadı Kullanımları
1997 yılı öncesinde ülkemizde kadınlar evlenmekle kocasının soy isimlerini almakta ve yalnızca bu soy ismini kullanmaktaydı. Bu uygulama TMK ilgili maddesiyle düzenlenmekteydi.
Türkiye’de kadınların evlendikten sonra çift soy isim kullanabilmesi 1997 yılında Türk Medeni Kanunu’nda yapılan değişiklikle mümkün hale gelmiş, bu değişiklikle kadınlar evlendikten sonra eşlerinin soyadını almak zorunda olmakla birlikte, kendi soyadlarını eşlerinin soyadının önünde kullanabilme hakkına sahip olmuşlardı.
28 Ocak 2024 tarihinde Anayasa Mahkemesi’nin kararıyla Türk Medeni Kanunu’nun 187. maddesindeki hükmün iptali, kadınların evlendikten sonra sadece kendi soyadlarını kullanabilmelerine de olanak sağlamıştır.
Belirtilmelidir ki yeni düzenleme kadının kocasının soyadını almasına engel olmamaktadır, kadın dilerse eşinin soyadını kullanabilecektir.
İstatistiklerle Soy İsim Kullanımları
Resmi istatistiklere göre, Türkiye’de evli kadınların büyük çoğunluğu (%96,4) sadece eşlerinin soyadını kullanmaktadır. Ancak, çift soyadı kullanımı giderek artmaktadır. 2009 yılında %1,2 olan çift soyadı kullanımı, 2021 yılında %3,6’ya yükselmiştir.
Bu artış özellikle “30-34” yaş grubundaki kadınlar arasında belirgindir. Çift soyadı kullanan kadınların çoğunluğu yükseköğrenim görmüş olup, doktora, yüksek lisans ve lisans mezunu kadınlar arasında çift soyadı kullanımı daha yaygındır.
Yeni Düzenlemenin Günlük Hayata Yansıması
Yukarıda bahsedilen, kadınların kendi soyadlarını kullanabilme özgürlüğünü tanıyan Anayasa Mahkemesi kararıyla birlikte kadınlar, evlenirken nikah memuruna ya da evliyse nüfus müdürlüklerine talepte bulunarak yalnızca kendi soyadlarını kullanabileceklerdir.
Düzenleme yürürlüğe girmeden önce, 28.01.2024 tarihinden önce, evlenen kadınlar Nüfus Hizmetleri Uygulama Yönetmeliği’nin 24.maddesi uyarınca yalnızca bekarlık soyadını kullanabilmek için mahkemeden karar alınması gerekmektedir. Bu mahkeme kararıyla birlikte kadın Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Müdürlüğü’ne başvurarak soyadını değiştirebilecektir.
Alınması gereken mahkeme kararında görevli ve yetkili mahkeme; soyadı değiştirilmesinin evlilik bağlamında değerlendirilmesi gereken bir konu olduğu için Aile Mahkemeleri görevli, TMK ilgili maddesine göre eşlerden birinin yerleşim yeri veya birlikte oturdukları yer mahkemesi yetkilidir.
Müşterek Çocuğun Soy İsim Sorunu
Türkiye’de kadınların soyadı konusunda yapılan yeni düzenlemeler, kadınların kendi bekarlık soyadlarını kullanabilmelerine olanak tanımış olsa da müşterek çocuğun soyadı meselesi hala kafa karıştırıcı bir konudur.
Yeni düzenlemeye göre, evli kadınlar isterlerse yalnızca bekarlık soyadlarını kullanabilirler. Ancak bu durum, müşterek çocukların soyadı konusunda bazı karışıklıklara yol açmaktadır. Mevcut yasal düzenlemelere göre, evlilik devam ettiği sürece çocuklar babalarının soyadını taşımak zorundadır. Bu durum, annenin ve çocuğun soyadlarının farklı olmasına neden olabilir ve bu durum bazı bürokratik ve sosyal sorunlara yol açabilir. Örneğin, okul kayıtları, hastane işlemleri ve resmî belgelerde annenin ve çocuğun soyadlarının farklı olması çeşitli karışıklıklara neden olabilmektedir.
Sonuç olarak, Türkiye’de kadınların soyadı konusunda yapılan ilerlemelere rağmen, müşterek çocukların soyadı konusunda halen bazı zorluklar mevcuttur. Bu konunun çözümü için toplumsal farkındalık ve hukuki düzenlemelerin geliştirilmesi gerekmektedir.
Sonuç
Kadının kocasının soyadını almak zorunda bırakılması toplumsal cinsiyet eşitliğine aykırıdır. 1997 yılında yapılan değişiklik ile kadınların hem kendi soy isimlerini hem de eşlerinin soy isimlerini kullanmasının önü açılmıştır. 22.02.2023 tarihli 2022/155 E., 2023/38 K. künyeli Anayasa Mahkemesi kararıyla bu yolda önemli bir adım atılmış olup 28.01.2024 tarihli düzenlemeyle kadınlara yalnızca kendi soy isimlerini kullanabilme özgürlüğü tanınmıştır.
Bu düzenlemeye rağmen, şu anda uygulamada evli kadının yalnızca kendi soyadını kullanmasına izin verilmemekte ve nüfus müdürlüklerine başvurulmasına rağmen yasal dayanak sunulmadan kadınların yeni düzenlemeden yararlanması engellenmektedir. Evlilik birliği içerisinde kendi soyadını kullanmak isteyen kadınların, bu süreçte iyi bir İZMİR AİLE AVUKATI İLE çalışması büyük önem taşımaktadır. İyi bir İZMİR AİLE AVUKATI ile birlikte hareket etmek, kadınların kısa sürede kendi soyadlarını kullanabilme özgürlüğüne kavuşmalarını sağlayacaktır.
Diğer yazılarımıza göz atmak için linke tıklayabilirsiniz.
Yaz Stajyeri Ünsal Ceren KÖYKIRAN
Sosyal Medyada Bizi Takip edin
https://www.facebook.com/kapitalhukuk
